Blauwvlekkende
roodsteelfluweelboleet (Xerocomus
cisalpinus)
Het mycelium van de
blauwvlekkende roodsteelfluweelboleet leeft in nauwe
samenwerking (ectomycorrhiza) met verschillende boomsoorten. De paddenstoel kan bij naaldbomen voorkomen (4,10,12,13), maar groeit vooral bij
loofbomen (eiken, minder vaak beuken, haagbeuken of ratelpopulieren) in
parken, lanen en wegbermen (1,2,4-7,10,14). Het hoedoppervlak is in
lichte mate bol en de hoedhuid is bruin van kleur, maar krijgt
spoedig barstjes. De buisjes aan de onderzijde van de hoed zijn
geel en verkleuren bij beschadiging langzaam blauwgroen. Ze eindigen in
grote, hoekige poriën . De poriënlaag is aanvankelijk citroengeel maar
krijgt bij oudere exemplaren een groenige aanblik. De steel
van
de paddenstoel is van boven heldergeel, maar aan de onderkant bedekt
met dieprode vezels. Wanneer de steel wordt doorgesneden, verkleurt het
bleke vlees bij de steelbasis langzaam blauwgroen. Aan die basis is dan
ook dikwijls een stukje steelweefsel te zien dat een purperrode kleur
heeft. De hoed van de vruchtlichamen kan een diameter
van 10
cm hebben (13), maar blijft meestal kleiner, 4 tot 7 cm
(1,2,14).
Gangen die maden in de paddenstoel hebben geknaagd en vraatplekken van
slakken zien er roodbruin uit (2,9). Uit moleculair-biologisch en
morfologisch onderzoek bleek dat X.cisalpinus
binnen de groep van de roodsteelfluweelboleten als een afzonderlijke
soort kan worden onderscheiden (8).
Naam Het
Griekse woord xeros betekent
"droog" en kome is
haardos, dus een Xerocomus
is een "droge pruik". Vermoedelijk heeft dit betrekking op
het hoedoppervlak van de paddenstoel, dat droog aanvoelt. De soortnaam cisalpinus
betekent "aan deze zijde van de Alpen" (4,13). De naamgevers meenden
dat de paddenstoel vooral aan de zuidkant (Romeinse kant) van de Alpen
voorkwam, maar dat bleek later niet juist te zijn (4,6). De
paddenstoel komt voor in een groot deel van Europa, in ieder geval van
Z.Spanje (5) tot het zuiden van Scandinavië (11). Xerocomellus cisalpinus,
Boletus cisalpinus en
Xerocomus chrysenteron f. gracilis zijn synoniemen van Xerocomus cisalpinus
(3,7,12,13).
Eetbaarheid/nut Blauwvlekkende
roodsteelfluweelboleten worden beschouwd als eetbaar, maar de
vruchtlichamen zijn waterig en hebben vrijwel geen smaak (13). Alleen in gekookte
toestand kan de paddenstoel worden gegeten. Bij
het verzamelen van fluweelboleten bestaat echter het risico dat de
paddenstoelen zijn besmet met zwameters (zoals de goudgele zwameter).
Door zwameters besmette paddenstoelen zijn giftig (9).
Waar gevonden Wij
hebben een aantal exemplaren van de blauwvlekkende
roodsteelfluweelboleet aangetroffen in de zuidberm van de Hanckemalaan
(groenstrook tussen de verharde weg en een verhard fietspad), bij
zomereiken. Iets ten westen van de afslag van de Fazantenlaan.
Literatuur
1. Finsprukken rørhat Xerocomellus
cisalpinus (Simonini, H. Ladurner & Peintner)
Klofac. In: Danmarks Svampeatlas (svampe.databasen.org).
2. Hills AE (2008) The genus Xerocomus.
A personal view, with a key to the British species. Field Mycology
9:77-96.
3. Klofac W (2011) Rotfußröšhrlinge (Gattung Xerocomellus) in
aktueller Sicht. Österr Z Pilzk 20:35-43.
4. Lehr T, Schreiner J (2006) Xerocomus
cisalpinus für Deutschland nachgewiesen. Z Mykol
72:123-136.
5. Muñoz JA, Cadiñanos Aguirre JA, Fidalgo E (2008) Contribución al
catálogo corológico del género Xerocomus
en la Peninsula Iberica. Bol Soc Micol Madrid 32:249-277.
6. Noordeloos ME (2007) Hoe raak ik thuis in de boleten - 7. De
fluweelboleten
(Xerocomus) van Nederland. Coolia 50:1-20.
7. Noordeloos ME (2017) Xerocomus
cisalpinus. Document op www.verspreidingsatlas.nl.
8. Peintner U, Ladurner H, Simonini G (2003) Xerocomus cisalpinus sp. nov.,
and the delimitation of species in the X. chrysenteron
complex based on morphology and rDNA-LSU sequences. Mycol Res
107:659-679.
9. Starkblauender Rotfußröhrling. Document op www.123pilze.de.
10. Tanchaud P (2012) Xerocomus
cisalpinus Simonini, Ladurner & Peintner . Document op www.mycocharentes.fr.
11. Taylor A, Eberhardt U (200 ) Släktet Xerocomus i
Sverige. Svensk Mykologisk Tidskrift 27:35-48.
12. Watling R, Hills A (2004) A new combination for a newly recorded
British Bolete. Kew Bull 59:169.
13. Xerocomellus cisalpinus
(Simonini, H. Ladurner & Peintner) Klofac. Document op
www.first-nature.com.
14. Xerocomus cisalpinus
Simonini, H. Ladurner & Peintner . Document op boletales.com.
Terug naar de soortenlijst