Gele knotszwam (Clavulinopsis helvola) ?
Gele knotszwam NuisGele knotszwam Nuis 2Oude gele knotszwammen
Gele knotszwammen groeien doorgaans tussen strooisel op de kale bodem, of tussen gras en mos, bij eiken, beuken of dennen (2,3,6). De paddenstoel kan ook opduiken in (matig) vochtige heischrale graslanden (1,3,7,10,12,15,16) en in parken en tuinen (3). Het mycelium leeft volgens de meeste mycologen van de afbraak van dood plantaardig materiaal (8), maar op één website wordt beweerd dat de gele knotszwam een symbiont is van bepaalde bomen (9). De vruchtlichamen kunnen 3 tot 6 cm hoog en 2 tot 3.5 mm dik worden. Ze groeien alleen of staan in kleine groepjes bij elkaar (maar niet in dichte bosjes). De paddenstoel heeft de vorm van een onvertakte, dunne, worm- of cylindervormige knots, meestal met een stompe top, maar soms puntig en aan het eind afgeplat. Het bovenste deel van de knots kan een gele lengtegroef hebben (11). Vanwege hun heldergele tot oranjegele kleur zijn de zwammen ondanks hun kleine afmetingen behoorlijk opvallend. De steel is bleker  (meer citroengeel) dan de top en de steelbasis is wit (2). Vruchtlichamen die op een zonnige plaats groeien zijn vaker oranje, en vruchtlichamen die op een beschaduwde plaats groeien vaker geel van kleur (4). De sporen worden over de hele oppervlakte van de knots gevormd en zijn opvallend wratvormig gestekeld (2,3).   De paddenstoel is gevoelig voor vermesting (8). Hij komt behalve in  Europa ook voor in Azië (11).

Naam

De genusnaam Clavulinopsis betekent: "op Clavulina gelijkend", Clavulina is een knotsje. De soortnaam helvola (of helveola) betekent "geelwit". Clavulinopsis helvola, Clavaria helvola, Clavaria dissipabilis, Clavaria echinospora, Clavaria inaequalis, Clavaria similis, Donkella helvola en Ramariopsis helvola zijn synoniemen van Clavulinopsis helvola (2,5,12,14). Een Franse website vermeldt nog veel meer synoniemen (13). De gele knotszwam kan gemakkelijk worden verwisseld met de verblekende knotszwam (Clavulinopsis luteo-alba) en ook met de fraaie knotszwam (Clavulinopsis laeticolor). Die lijken sterk op de gele knotszwam maar ze hebben gladde sporen (3,4). Gezien de oranje tinten zou de paddenstoel op onze foto's ook de fraaie knotszwam kunnen zijn. Achter de titel van deze pagina hebben we maar een vraagteken gezet (want we hebben geen vruchtlichamen verzameld en de sporen niet bekeken).

Eetbaarheid/nut

De gele knotszwam wordt niet beschouwd als een eetbare soort (3,6). Hij is veel te klein en te zeldzaam om als voedsel te worden verzameld en is bovendien volkomen smakeloos (6).

Waar gevonden

In Zuidhorn hebben we gele knotszwammen nog niet aangetroffen, maar we hebben de paddenstoel enkele malen gezien langs wandelpaden in het bos van de Coendersborg bij Nuis.

Literatuur


1. Arnolds E (2015) Wasplatengraslanden in Nederland. Deel I. Ecologische en vegetatiekundige aspecten. Stratiotes 47:45-75.
2. Christiansen MP (1967) Clavariaceae Daniae. Species especially collected in the isle of Zealand. Friesia 8:117-160.
3. Clavulinopsis helvola. Webdocument op www.fichasmicologicas.com.
4. Clavulinopsis helvola (Pers.) Corner. Webdocument op www.fungipedia.org.
5. Dubus JP (2014) Contribution à l’étude des Clavariacées ss lato en Mayenne. Fédération des Associations Mycologiques de l’Ouest - Bulletin spécial n° 2.
6. García Bona LM. Clavulinopsis helvola (Fr.) Corner. Webdocument op guiahongosnavarra1garciabona.blogspot.nl.
7. Goldgelbe Wiesenkeule. Webdocument op www.ausgabe.natur-lexicon.com.
8. Goldgelbe Wiesenkeule, Orangegelbe Keule, Gelbes Mooskeulchen. Webdocument op www.123pilze.de.
9. Goldgelbe Wiesenkoralle. Webdocument op tintling.com.
10. Hooijmeijer J (2001) Paddestoelen op Zuiderzeeduintjes. Twirre 12:135-136.
11. Maneevun A, Sanoamuang N (2010) Monograph of eight simple-club shape Clavarioid fungi from Nam Nao National Park based on morphological and molecular biological data. KKU Res J 15:258-270.
12. Marqua J (2014) Gelbes Wiesenkeulchen Clavulinopsis helvola (Persoon: Fries) Corner. Webdocument op www.pilzflora-ehingen.de.
13. Péan R, Bouet C (2018) Clavulinopsis helvola (Persoon) Corner. Webdocument op www.mycodb.fr.
14. Petersen RH (1978) Notes on Clavarioid Fungi. XV. Reorganization of Clavaria, Clavulinopsis and Ramariopsis. Mycologia 70:660-671.
15. Ribes Ripoll MA. Clavulinopsis helvola (Pers.) Corner. Webdocument op www.micobotanicajaen.com.
16. Runge A (1994) Beitrag zur Pilzflora der westfählischen Kalk-Halbtrockenrasen. Z Mykol 60:275-284.

Terug naar de soortenlijst