Geringde vlekplaat (Panaeolus semiovatus)
De
geringde vlekplaat is een paddenstoel uit weilanden die groeit op mest
(2,5,6,8). De hoed kan een doorsnee van 2 tot 4 cm hebben. Hij heeft
aanvankelijk de vorm van een halve bol en daarna van een half
ei om zich uiteindelijk uit te spreiden. De kleur loopt uiteen van wit
tot lichtbruin. Het hoedoppervlak voelt bij vochtig weer enigszins
kleverig aan, en is bij droog weer glanzend. Vaak is het wat rimpelig
of gebarsten.
De rand van de hoed is omgebogen, iets lichter van kleur dan
de rest
van de hoed, en er kunnen zich daar restanten bevinden van
het vlies dat
aanvankelijk de plaatjes bedekte maar later de ring om de steel
heeft
gevormd. De cilindervormige steel kan 8 tot 12 cm lang worden. Hij is wit van kleur en aan de basis
verdikt. De ring is groot, tegen de steel aanliggend en doorgaans
blijvend
aanwezig (1,3,5). De paddenstoel komt voor
in Europa, Azië, Afrika, Australië, Noord en Zuid Amerika, dus over bjna de hele wereld (6).
Naam
De genusnaam Panaeolus betekent "helemaal bont", d.w.z. erg vlekkerig, de soortnaam semiovatus "half eivormig" (1,4,7). Bij vlekplaten worden de sporen
niet over de hele oppervlakte van de plaatjes gelijktijdig rijp,
waardoor deze lamellen er lange tijd gevlekt of gemarmerd uitzien (2). Annellaria semiovata, Panaeolus fimiputris, Panaeolus semiovata en Panaeolus separatus zijn synoniemen van Panaeolus semiovatus (1,2).
Eetbaarheid/nut
In de vruchtlichamen van
geringde vlekplaten kunnen hoge concentraties mangaan en ijzer aanwezig
zijn (10). De
paddestoel bevat ook psilocybine, een hallucinogene stof waarvan de
concentratie afhankelijk van de groeiplek sterk kan
uiteenlopen (3,4,9). Het eten van de vruchtlichamen veroorzaakt
maag- en
darmkrampen (3) en wanneer het psilocybine gehalte hoog is
waanvoorstellingen die voor de eter ernstige gevolgen kunnen hebben. Mensen kunnen de paddenstoel daarom beslist niet eten (9).
Waar gevonden
Bovenstaande
paddenstoelen werden gefotografeerd langs een verhard
fietspad bij de Piloersemaborg in Den Ham (Gr.), in een langs het pad
gelegen weiland waar meestal schapen maar soms ook paarden grazen. Dit
fietspad loopt ten
zuiden van het borgterrein in oost-west richting, vanaf de toegang
tot het borgterrein naar het dorp
Noordhorn. Toen wij de paddenstoelen vonden, liepen er paarden in de
wei.
Literatuur
1. Ajana M, El Kholfy S, Ouabbou A, Nmichi A, Ouazzani Touhami A, Benkirane R, Douira A (2020) Study of Panaeolus semiovatus (Sowerby) S.Lundelland Nannf., (1938), a coprophilous fungus. Plant Archives 20:1856-1858.
2. Arnolds E (1996) Een voorlopige sleutel tot het geslacht Panaeolus (Vlekplaat) in Nederland. Coolia 39:142-147.
3. Geringde vlekplaat. Document op yavannah.nl.
4. Gümüstas M, Kilic CS, Kaya A, Solak H, Isiloglu M, Gücin F, Coskun M (2012) Psilocin and psilocibin contents of some Panaeolus spp. growing in Turkey. Abstract, 13th International Congress of the Society of Ethnopharmacology, September 2-6.
5. N'Douba AP, Touhami AO, Benkirane R, Zidane L, Douira A (2012) Etude de cinq espèces coprophiles du genre Panaeolus (Fr.) Quélet. dont trois nouvelles pour le Maroc: Panaeolus ater, P.olivaceus et P.semiovatus. Bulletin de l'Institut Scientifique, Rabat, section Sciences de la Vie 34:71-74.
6. Otto P (2011) Ecology and chorology of 51 selected fungal species. Institute of Biology, University of Leipzig, Germany.
7. Panaeolus semiovatus (Sowerby) S. Lundell - Egghead Mottlegill. Document op first-nature.com.
8. Panaeolus semiovatus var. semiovatus. Document op en.wikipedia.org.
9. Ringdüngerling. Document op 123pilzsuche.de.
10. Stijve T, Blake C (1994) Bioconcentration of manganese and iron in Panaeoloideae Sing. Persoonia 15:525-529.
Terug naar de soortenlijst