Afgeplatte stuifzwam

De afgeplatte stuifzwam is een kleine paddenstoel (doorsnee 2 tot 6 cm) met de vorm van een omgekeerde peer en een afgeplatte bovenkant. Hij verschijnt in de nazomer op open, grazige plaatsen zoals gazons, wegbermen en weilanden waar hij dikwijls heksenkringen vormt (8). In jonge toestand zijn de vruchtlichamen wit tot crèmekleurig en bedekt met kleine stekeltjes die gemakkelijk loslaten (zie foto linksboven). Later worden ze wrattig, korrelig of kaal en verkleuren via geelachtig naar bruin. Aan de top vormt er zich dan een opening waaruit de sporen worden afgegeven (zie derde foto van links). Wanneer men een jonge paddenstoel doorsnijdt, is de inhoud nog helemaal wit, maar bij een wat ouder exemplaar ziet men bovenin olijfgroene sporen die door een vlies van het sponsachtige weefsel in de steel gescheiden zijn (zie foto rechtsboven) (1,10). Oude exemplaren van de afgeplatte stuifzwam kunnen enkele maanden op hun groeiplaats blijven staan (2,15). De paddenstoel komt in een groot deel van de wereld voor, behalve in Europa ook in Noord Amerika (5), Zuid Amerika (3), Australië (10) en Azië (12).

De genusnaam Vascellum betekent: "vaasje" of "urn", de soortnaam pratense: "in weiden groeiend". Lycoperdon pratense, Lycoperdon hiemale, Lycoperdon depressum en Vascellum depressum zijn synoniemen van Vascellum pratense (2,5). Op grond van morfologische en moleculair-biologische (4) kenmerken moet Vascellum echter van Lycoperdon worden onderscheiden, hoewel op een Duitse Wikipedia-pagina het tegendeel wordt beweerd (14). Andere buikzwammen, zoals Lycoperdon, Bovista en Calvatia, verschillen van Vascellum doordat daar geen vlies tussen het sporenvormende weefsel (de gleba) en het steelweefsel aanwezig is (6,7,9,11).

Afgeplatte stuifzwammen verschenen in het afgelopen decennium in de bermen van de oude Rijksstraatweg (tussen de Riek Sennmabrug over het Van Starkenborghkanaal en de rotonde bij het gemeentehuis), in de oostberm van de Wilhelminalaan (bij de dierenartspraktijk), in de noordberm van de Hanckemalaan (in een groenstrook tussen een verhard wandelpad en de verharde weg) en in de noordberm van een wandelpad tussen de sportvelden. Steeds op grazige plaatsen, vaak op enigszins verstoorde of omgewerkte grond, en meestal aan het eind van de maand augustus.

1. Afgeplatte stuifzwam. Document op nl.wikipedia.org.
2. Bernoux JY (2014) Lycoperdon pratense Pers. 1797 = Vascellum pratense (Pers.) Kreisel 1962 (Vesse-de-loup à diaphragme, vesse-de-loup des Prés). Document op champyves.fr.
3. Cortez VG, Baseia IG, Silveira RMB (2013) Gasteroid mycobiota of Rio Grande do Sul, Brazil: Lycoperdon and Vascellum. Mycosphere 4:745-758.
4. Krüger D, Binder M, Fischer M, Kreisel H (2001) The Lycoperdales. A molecular approach to the systematics of some gasteroid mushrooms. Mycologia 93:947-957.
5. Lycoperdon pratense Pers. - Meadow Puffball. Document op first-nature.com.
6. Martín MP (1994) Vascellum pratense (Pers.:Pers.) Kreisel. [Ficha Técnica No.229] Revista Catalana de Micologia, Març 1994:16-17.
7. Tanchaud P (2015) Vascellum pratense (Pers.:Pers.) Kreisel. Document op mycocharentes.fr.
8. Terashima Y, Ogiwara K, Kojima M, Kubo c, Seki A, Fujiie A (2002) Primers based on specific ITS sequences of rDNAs for PCR detection of two fairy ring fungi of turfgrass, Vascellum pratense and Lycoperdon pusillum. Mycoscience 43:261-265.
9. Vascellum pratense. Document op fichasmicologicas.com.
10. Vascellum pratense – an edible puffball. Document on "Tall trees and Mushrooms" blog, morrie2.wordpress.com/tag/australian-edible-mushrooms.
11. Vascellum pratense (Pers.:Pers.) Kreisel. Document op funghiitaliani.it.
12. Vyas D, Chaubey A, Dehariya P (2014) Biodiversity of mushrooms in Patharia forest of Sagar (M.P.)-III. Int J Biodiv Conserv 6:600-607.
13. Wiesenstaubbecher, Wiesenstäubling, Niedergedrückter Stäubling, Münzstäubling, Wiesenbovist. Vascellum pratense. Document op 123pilze.de.
14. Wiesen-Stäubling. Document op de.wikipedia.org.
15. Wiesen-Stäubling Lycoperdon pratense. Document op tintling.com.