Bruine bundelridderzwam (Lyophyllum decastes)
De
bruine bundelridderzwam is een paddenstoelsoort die leeft van de
afbraak van dood plantaardig materiaal en in bundels bijeengroeit op de
grond. De paddenstoel verschijnt dikwijls op grazige plaatsen aan
bosranden, op open plekken, in wegbermen, parken en tuinen. Hij gedijt
goed op bodems die door menselijk ingrijpen zijn verstoord. De
hoed is licht of donker bruingrijs van kleur en kan een diameter van 5
tot 12 cm bereiken. Bij jonge exemplaren is de rand omgekruld. De
plaatjes aan de onderkant zijn wit of cremekleurig en staan dicht
opeen. Ze zijn uitgebocht aangehecht aan de steel. Bij veroudering
nemen ze een grijze of vleeskleurige tint aan. De steel is taai,
witachtig en aan de basis meer bruinig getint, daar is hij vaak smaller
dan hogerop.
Naam
De soortnaam decastes betekent "in tientallen" (5). De genusnaam Lyophyllum is van twee Griekse woorden afgeleid: het voorvoegsel lyo-, dat "los" of "vrij", en het woord phyllon dat "blad" betekent. Vermoedelijk
heeft dit betrekking op het feit dat de paddenstoelen niet
op boomstammen groeien, maar "los" op de grond, tussen afgevallen
bladeren. Lyophyllum aggregatum is een synoniem van Lyophyllum decastes.
Eetbaarheid/nut
Bruine
bundelridderzwammen worden beschouwd als eetbare en smakelijke
paddenstoelen. Alleen de hoeden kunnen worden gebruikt (niet de
stelen). Ze kunnen worden gekookt, gebakken of ingemaakt (1-3). De
paddenstoel wordt voor dit doel ook gekweekt op compost, o.a. in Mexico
en Japan (7,8). In Japan is Lyophyllum shimeji (honshimeji) als consumptiepaddenstoel populairder dan Lyophyllum decastes (7).
Beide soorten zijn nauw verwant. Bruine bundelridderzwammen die in
Finland en Scandinavië in venig naaldbos groeien zijn in genetisch
opzicht vrijwel identiek aan Lyophyllum shimeji. Vermoedelijk is Lyophyllum decastes niet één enkele soort, maar een species-aggregaat (6,9). In Japan is gedroogd poeder van Lyophyllum decastes (hatakeshimeji)
te koop als voedingssupplement. Er wordt een gunstige uitwerking
bij diabetes, kanker, hart- en vaatziekten aan toegeschreven (4). De
paddenstoel bevat inderdaad lectines met antitumor-eigenschappen (10)
en ook stoffen die een cholesterolverlagende werking hebben (6). Maar
een overmatig gebruik van hatakeshimeji-poeder is niet zonder
gevaar; het kan hepatitis veroorzaken (4). Bruine
bundelridderzwammen kunnen worden verwisseld met de giftige satijnzwam (Entoloma sinuatum). Volgroeide exemplaren van de giftige satijnzwam hebben echter rozekleurige of roodachtige plaatjes.
Waar gevonden
Wij
hebben bruine bundelridderzwammen gevonden in de westberm van de Gast,
tussen de afslag van de Hanckemalaan en de Frankrijkerlaan.
Literatuur
1. Bruine bundelridderzwam - Lyophyllum decastes - Interessante feiten. Webdocument op natuur.netscype.com.
2. Büscheliger Rasling. Webdocument op de.wikipedia.org.
3. Fried Chicken Mushroom. Webdocument op www.mykoweb.com.
4.
Iwasa M, Kaito M, Horiike S, Yamamoto M, Sugimoto
R, Tanaka H, Fujita N, Kobayashi Y, Adachi Y (2006) Hepatotoxicity associated with Lyophyllum decastes Sing. (Hatakeshimeji). J Gastroenterol 41:606-607.
5. Lyophyllum decastes (Fr.) Singer - Clustered Domecap. Webdocument op www.first-nature.com.
6. Lyophyllum decastes (Fr.) Sing. group. Webdocument op bcmushrooms.forrest.org.
7. Milburn J a.o. Shimeji. Webdocument op en.wikipedia.org.
8. Pokhrel CP, Sumikawa S, Iida S, Ohga S (2006) Growth and productivity of Lyophyllum decastes on compost enriched with various supplements. Micol Apl Int 18:21-28.
9. Sundberg H (2011) Phylogeny of Lyophyllum section Difformia: Does hon-shimeji (L.shimeji) occur in Sweden? M.Sc. thesis, Department of Plant and Environmental Sciences, University of Göteborg, Sweden.
10.
Ukawa Y, Ito H, Hisamatsu M (2000) Antitumor effects of
(1→3)-β-D-glucan and (1→6)-β-D-glucan purified from newly cultivated
mushroom Hatakeshimeji. J Biosci Bioeng 90: 98-104.
Terug naar de soortenlijst