Bruine bundelridderzwam (Lyophyllum decastes)
De
bruine bundelridderzwam is een paddenstoelsoort die in bundels bijeengroeit op de
grond en leeft van de
afbraak van dood plantaardig materiaal. De paddenstoel verschijnt dikwijls op grazige plaatsen aan
bosranden, op open plekken in het bos, en in wegbermen, parken en tuinen. Hij gedijt
goed op bodems die door menselijk ingrijpen zijn verstoord. De
hoed is licht of donker bruingrijs van kleur en kan een doorsnee van 5
tot 12 cm krijgen. Bij jonge exemplaren is de rand naar binnen omgekruld. De
plaatjes aan de onderkant van de hoed zijn wit of cremekleurig en staan dicht
opeen. Ze zijn uitgebocht aangehecht aan de steel. Bij veroudering
nemen ze een grijze of vleeskleurige tint aan. De steel is taai,
witachtig en aan de basis meer bruin getint. Daar is hij vaak smaller
dan hogerop.
Naam
De genusnaam Lyophyllum is van twee Griekse woorden afgeleid: het voorvoegsel lyo-, dat "los" of "vrij", en het woord phyllon dat "blad" betekent. Vermoedelijk
heeft dit betrekking op het feit dat de paddenstoelen niet
op boomstammen groeien, maar "los" op de grond, tussen afgevallen
bladeren. De soortnaam decastes betekent "in tientallen" (5). Lyophyllum aggregatum is een synoniem van Lyophyllum decastes.
Eetbaarheid/nut
Bruine
bundelridderzwammen worden beschouwd als goed eetbaar en smakelijk.
Alleen de hoeden kunnen voor de maaltijd worden gebruikt, niet de
stelen. Ze kunnen worden gekookt, gebakken of ingemaakt (1-3). De
paddenstoel wordt voor dit doel ook gekweekt op compost, o.a. in Mexico
en Japan (7,8). In Japan is Lyophyllum shimeji (honshimeji) als consumptiepaddenstoel wel populairder dan Lyophyllum decastes (7).
Beide soorten zijn nauw verwant. Bruine bundelridderzwammen die in
Finland en Scandinavië in venig naaldbos groeien zijn in genetisch
opzicht vrijwel identiek aan Lyophyllum shimeji. Vermoedelijk is Lyophyllum decastes een species-aggregaat en niet één enkele soort (6,9). In Japan is gedroogd poeder van Lyophyllum decastes (hatakeshimeji)
te koop als voedingssupplement. Er wordt een gunstige uitwerking
bij diabetes, kanker, hart- en vaatziekten aan toegeschreven (4). De
paddenstoel bevat lectines met antitumor-eigenschappen (10)
en ook stoffen die een cholesterolverlagende werking hebben (6). Maar
een overmatig gebruik van hatakeshimeji-poeder is niet zonder
gevaar; want het kan hepatitis veroorzaken (4). Bruine
bundelridderzwammen kunnen worden verwisseld met de giftige satijnzwam (Entoloma sinuatum). Volgroeide exemplaren van de giftige satijnzwam hebben echter rozekleurige of roodachtige plaatjes.
Waar gevonden
Wij
hebben ooit bruine bundelridderzwammen gevonden in de westberm van de Gast,
tussen de afslag van de Hanckemalaan en de Frankrijkerlaan.
Literatuur
1. Bruine bundelridderzwam - Lyophyllum decastes - Interessante feiten. Document op natuur.netscype.com.
2. Büscheliger Rasling. Document op de.wikipedia.org.
3. Fried Chicken Mushroom. Document op mykoweb.com.
4.
Iwasa M, Kaito M, Horiike S, Yamamoto M, Sugimoto
R, Tanaka H, Fujita N, Kobayashi Y, Adachi Y (2006) Hepatotoxicity associated with Lyophyllum decastes Sing. (Hatakeshimeji). J Gastroenterol 41:606-607.
5. Lyophyllum decastes (Fr.) Singer - Clustered Domecap. Document op first-nature.com.
6. Lyophyllum decastes (Fr.) Sing. group. Document op bcmushrooms.forrest.org.
7. Milburn J a.o. Shimeji. Document op en.wikipedia.org.
8. Pokhrel CP, Sumikawa S, Iida S, Ohga S (2006) Growth and productivity of Lyophyllum decastes on compost enriched with various supplements. Micol Apl Int 18:21-28.
9. Sundberg H (2011) Phylogeny of Lyophyllum section Difformia: Does hon-shimeji (L.shimeji) occur in Sweden? M.Sc. thesis, Department of Plant and Environmental Sciences, University of Göteborg, Sweden.
10.
Ukawa Y, Ito H, Hisamatsu M (2000) Antitumor effects of
(1→3)-β-D-glucan and (1→6)-β-D-glucan purified from newly cultivated
mushroom Hatakeshimeji. J Biosci Bioeng 90: 98-104.
Terug naar de soortenlijst