Donker hazenoor

De vruchtlichamen van het donkere hazenoor verschijnen op bemoste, grazige plaatsen aan de rand van bospaden, dikwijls op wat zwaardere grond en op plaatsen waar tuin- of snoeiafval is weggegooid (9). Het hazenoor wordt beschouwd als een paddenstoel die leeft van de afbraak van dood organisch materiaal, maar volgens sommige mycologen zijn hazenoren ook mycorrhiza-partners van loofbomen (6,8). Het gaat dan vooral om bomen die al enkele tientallen jaren oud zijn (5). Op de site van de Nederlandse Mycologische Vereniging staan foto's van hazenoren die sporen laten opwolken, met de volgende tekst:

"Hazenoren beginnen, als de sporen rijp zijn, te 'roken' als er een hard geluid in de buurt is, zoals het kraken van takken of klappen in de handen. Gewoon een beetje wind is trouwens ook genoeg. Zo'n luchttrilling zorgt voor de reactie van het hazenoor, dat een seconde nodig heeft om de sporen vrij te laten uit de duizenden barstensrijpe asci in het hymenium. Het lijkt dus of de hazenoren werkelijk kunnen horen!" (11).

Het boekje Zeldzame Paddenstoelen (H.Haas en H.Schrempp, Thieme, Zutphen, z.j.) zegt er het volgende over:

"Wanneer de sporen rijp zijn, is een aanraking van de binnenkant, een snelle temperatuurwisseling of sterke belichting voldoende om het uitslingeren van een wolkje bleek sporenstof te veroorzaken. Aan de verse zwam kan dit proces in afstanden van enkele minuten meermalen herhaald worden, daar er telkens nieuwe asci reactief worden en hun acht sporen kunnen wegslingeren" (p.64).

De genusnaam Otidea betekent "als een oor", dit heeft betrekking op de vorm van de vruchtlichamen die als oren op de grond liggen (7). De soortnaam bufonia betekent "als een pad" (waarbij met pad een dier is bedoeld, niet een wandelroute). Het oppervlak van de paddenstoel deed de naamgever denken aan de huid van een pad (10). De Engelse naam "Toad's Ear Fungus" wijst hier eveneens op. Peziza bufonia, Otidea grandis, Peziza pseudobadia, Aleuria pseudobadia en Geopyxis pseudobadia zijn synoniemen van Otidea bufonia (3). Er bestaan een aantal paddenstoelsoorten die veel op het donker hazenoor lijken, zoals het gedrongen hazenoor (Otidea cochleata, syn. Otidea umbrina) (10). De verwantschap tussen hazenoren, varkensoren en andere bekerzwammen is onderzocht met behulp van moleculair biologische technieken (1,2).

Forse exemplaren van het donker hazenoor hebben we aangetroffen in de berm van een wandelpad dat in oost-west richting door het zuidelijkste deel van het Smitpark loopt. Inderdaad in de buurt van snoeiafval.

1. Hansen K, Olariaga I (2015) Species limits and relationships within Otidea inferred from multiple gene phylogenies. Persoonia 35:148-165.
2. Hansen K, Perry BA, Dranginis AW, Pfister DH (2013) A phylogeny of the highly diverse cup-fungus family Pyronemataceae (Pezizomycetes, Ascomycota) clarifies relationships and evolution of selected life history traits. Mol Phylogen Evol 67:311-335.
3. Harmaja H (2009) A note on Otidea (Pezizales, Fungi). Phytotaxa 2:49-50.
4. Kanouse BB (1949) Studies in the genus Otidea. Mycologia 41:660-677.
5. Keizer PJ (1993) The ecology of macromycetes in roadside verges planted with trees. PhD thesis, Agricultural University of Wageningen.
6. Krüger M u.Ä. Öhrlinge. Webdocument op de.wikipedia.org.
7. Otidea bufonia (Pers.) Boud. - Toad's Ear. Webdocument op www.first-nature.com.
8. Otidea bufonia (Pers.) Boud. - Donker hazenoor. Webdocument op www.verspreidingsatlas.nl.
9. Snyder LC (1936) New and unusual Discomycetes of Western Washington. Mycologia 28:483-488.
10. Tanchaud P (2011) Otidea bufonia (Pers.) Boudier. Webdocument op www.mycocharentes.fr.
11. Winkel G e.a. (2010) Hazenoren luisteren naar hun omgeving! Webdocument op www.paddestoelenkartering.nl.