De doolhofzwam is een opvallende gaatjeszwam die doorgaans verschijnt op dode stobben en gevelde stammen van eiken (1,13). In zeldzame gevallen kan hij ook via stamwonden in het kernhout van een levende gastheer terechtkomen (7) of op hout van tamme kastanjes (1), beuken (9), populieren of robinia (4) groeien. De paddenstoel is bovendien regelmatig op houten boten (2), houten beschoeiingen en bruggetjes (9) aangetroffen. Het substraat was ook dan meestal eikenhout, maar soms mahonie- of grenenhout (2). Volgens een Litouws artikel kan de paddenstoel ook groeien op dode takken die nog aan de boom vastzitten (11). In jonge toestand zien doolhofzwammen er  korstvormig uit (zie de foto rechtsboven), maar later vormen zich vruchtlichamen die van het hout uitsteken en een duidelijke boven- en onderkant hebben. De poriën aan de onderkant zijn  sleufvormig en doolhofachtig met elkaar verbonden.  Ze zijn okerkleurig en worden bij veroudering van het vruchtlichaam donkerder. Doolhofzwammen kunnen een diameter van 6 tot 20 cm en een dikte van 2 tot 5 cm hebben.  Bij de aanhechtingsplaats aan het hout zijn ze soms nog dikker. De bovenkant van de paddenstoel biedt een hobbelige aanblik, is van concentrische kleurzones voorzien en heeft bij exemplaren die nog groeien een witte rand (3,13). Het mycelium van de doolhofzwam veroorzaakt in het hout bruinrot (4,5,9). De doolhofzwam is een voorbeeld van een paddenstoel die in de laatste jaren vaker voorkomt dan vroeger. Men wijt dit aan het ouder worden van de Nederlandse bossen en het minder rigoureus afvoeren van dood hout (9).

De genusnaam Daedalea betekent "kunstig bewerkt" of "wonderlijk gedraaid"; de naam verwijst misschien ook naar de Atheense architect Daedalus, die volgens de Griekse mythologie voor koning Minos van Kreta een labyrinth bouwde (1,4). De soortnaam quercina betekent "van de eik". Agaricus quercinus, Trametes hexagonoides, Trametes quercina, en  Lenzites quercina zijn synoniemen van Daedalea quercina (1).

Vruchtlichamen van de doolhofzwam zijn voor mensen oneetbaar. Ze zijn hard en kurkachtig van structuur en smaken bitter (3) of zurig (4). In een Zweeds onderzoek werden op de paddenstoelen meer dan 45 soorten insecten aangetroffen, waaronder vele vlinder- en keverlarven (8). De vruchtlichamen van de doolhofzwam bevatten quercinol, een benzopyreen met ontstekingsremmende eigenschappen (6). Van andere plantenstoffen in de paddenstoel, zoals terpenen (10) en sterolen (12), zijn de structuren eveneens bepaald. Rook van smeulende doolhofzwammen wordt door Engelse imkers gebruikt om bijen te verdoven (9).

In Zuidhorn hebben we de doolhofzwam nog nooit aangetroffen, maar wel in vele natuurgebieden in de omgeving (zoals Nanninga's Bos in Heineburen, het Natuurschoonbos in Nietap, de Hondstong bij Yde, en het Dwingelderveld). Steeds op dode stammen en stobben van eiken. Ook in een Duits artikel wordt gezegd, dat de paddenstoel kenmerkend is voor bosgebieden en relatief weinig voorkomt in parken of tuinen (4).

1. Daedalea quercina (L.) Pers. - Oak Mazegill. Webdocument op www.first-nature.com.
2. Davidson RW, Lombard FF, Hirt RR (1947) Fungi causing decay in wooden boats. Mycologia 39:313-327.
3. Dédale du chêne. Webdocument op http://mycorance.free.fr/valchamp.
4. Eichen-Wirrling. Webdocument op de.wikipedia.org.
5. Eichen-Wirrling Daedalea quercina. Webdocument op tintling.com.
6. Gebhardt P, Dornberger K, Gollmick FA, Gräfe U, Härtl A, Görls H, Schlegel B, Hertweck C (2007) Quercinol, an anti-inflammatory chromene from the wood-rotting fungus Daedalea quercina (Oak Mazegill). Bioorg Med Chem Lett 17:2558-2560.
7. Keizer GJ (2015) De rol van macrofungi in de levenscyclus van inheemse veterane eiken en beuken. Bomen 30:5-9.
8. Komonen A, Gotmark F, Mutanen M, Nordén B, Saaksjarvi IE (2012) Insects associated with fruit bodies of the wood-decaying fungus Oak mazegill (Daedalea quercina) in mixed oak forests in southern Sweden. Entomologisk Tidskrift 133:173-181.
9. Oud M (2017) Het doolhof van de doolhofzwam. Webdocument op www.naturetoday.com.
10. Rösecke J, König WA (2000) Constituents of the fungi Daedalea quercina and Daedaleopsis confragosa var. tricolor. Phytochemistry 54:757-762.
11. Sunhede S, Vasiliauskas R (1996) Wood and bark inhabiting fungi on oak in Lithuania. Baltic Forestry 2:23-27.
12. Tanahashi Y, Takahashi T (1966) Sterol constituents of Daedalea quercina L. (Fr.). Bull Chem Soc Japan 39:848-849.
13. Tanchaud P (2016) Daedalea quercina (L.:Fr.) Pers. Webdocument op www.mycocharentes.fr.