Geaderde leemhoed

De geaderde leemhoed is een tamelijk grote paddenstoel (hoeddiameter soms meer dan 10 cm) die leeft van de afbraak van dood plantaardig materiaal. In Nederland en Engeland komt hij alleen voor op hout dat door mensen is versnipperd (2,3). De paddenstoel werd voor het eerst gezien in een park in Rotterdam, in 1999, en is pas in 2003 als nieuwe soort beschreven, door Marijke Nauta van het Rijksherbarium in Leiden (9). Sinds die tijd is hij in Europa met een gestadige opmars bezig, die mogelijk werd gemaakt doordat tuinbezitters en beheerders van plantsoenen op grote schaal hout versnipperden. Hij werd achtereenvolgens gevonden in: Nederland, Luxemburg, het Verenigd Koninkrijk (8), Ierland, Frankrijk (10), en Spaans Baskenland (4). De paddenstoel is vermoedelijk afkomstig uit verre streken, omdat hij opdook in de havenstad Rotterdam (4). Hij stamt waarschijnlijk uit de tropen of de subtropen, en kan op snipperhopen gedijen omdat dit relatief warme plaatsen zijn (8). De soort wordt beschouwd als een invasieve exoot, die inheemse soorten kan verdringen (6,7).

Het hoedoppervlak van de vruchtlichamen is in jonge toestand geelwit tot geelbruin van kleur en adervormig gerimpeld. Later spreidt de hoed zich uit en wordt bleker van kleur, hij krijgt dan een umbo (knobbel) in het midden die vrij donker blijft, en een lichtere rand (1). De plaatjes aan de onderzijde van de hoed worden in jonge toestand bedekt door een vlies. Bij oudere exemplaren verandert dit vlies in een dunne, hangende ring die een wat rommelige aanblik biedt. De plaatjes zijn aanvankelijk grijswit of geelachtig maar worden bruin na rijping van de sporen. De steel is aanvankelijk wit, later geelwit, aan de basis verdikt en daar voorzien van wit dons en witte rhizomorfen (wortelachtige uitlopers).

Volgens de meeste mycologen is de geaderde leemhoed niet eetbaar (1,2). Maar volgens een Britse website smaken de vruchtlichamen uitstekend (5). De maker van die site heeft zichzelf als proefkonijn gebruikt, en één keer een stoofpotje van geaderde leemhoeden gegeten. Over de risico's van herhaald gebruik is dus niets bekend en voorzichtigheid lijkt ons geboden. Volgens sommige waarnemers heeft de paddenstoel een meelgeur (10), volgens anderen en volgens ons is de geur weinig opvallend.

Wij hebben vruchtlichamen van de geaderde leemhoed aangetroffen op een grote hoop houtsnippers die de gemeente in de noordberm van de Weersterweg in het dorp Den Horn had gestort, iets ten oosten van Cultuurboerderij Westerklavier. De hoop was vers en Agrocybe rivulosa leek er de eerste kolonisator te zijn. Later troffen we de paddenstoel ook aan in Zuidhorn, op houtsnippers die ten westen van de spoorwegovergang van De Gast langs de spoorbaan waren gestrooid (bij de hoek Bospad-Gast).