Geelwitte russula

De geelwitte russula is één van de meest algemeen voorkomende Russula-soorten (6,10). Het is een mycorrhiza-partner van zowel loof- als naaldbomen, die in allerlei bostypen (loofbos, naaldbos, gemengd bos) voorkomt, dikwijls in enorme aantallen. Volgens een Duits proefschrift kan de paddenstoel verbintenissen aangaan met de gewone zilverspar, de Europese lariks, de fijnspar, de grove den, de beuk, de zomereik, de ruwe berk en de haagbeuk (1,9). Het uiterlijk van de zwamvlok is bij verschillende boomsoorten verschillend en door meerdere auteurs microscopisch onderzocht (1,2,5). De hoed van een geelwitte russula is citroengeel tot licht okergeel, de steel en de plaatjes aan de onderzijde zijn wit. Bij veroudering kan het steeloppervlak geelachtig of grijzig verkleuren. De hoed kan een doorsnee van 10 cm (in zeldzame gevallen 12 cm) krijgen. In droge toestand is het hoedoppervlak kaal en glad, maar in vochtige toestand wordt het kleverig en slijmerig. De steel is maximaal een centimeter of zeven lang en tweeëneenhalve centimeter dik. Hij is aan de basis dikwijls verdikt (10). In een Zweeds onderzoek van de verspreiding van paddenstoelen in een haagbeukenbos bleek dat het mycelium van de geelwitte russula de vestiging van andere russula- en melkzwamsoorten kan verhinderen (8). Geelwitte russula's komen niet alleen voor in Europa, maar ook in Noord Afrika, Azië en Noord Amerika (10).

De genusnaam Russula betekent "roodachtig" (6). Op de geelwitte russula is dat niet van toepassing. De soortnaam ochroleuca betekent "okerwit" of "licht oker". In een beukenbos kan de geelwitte russula met de beukenrussula (Russula fellea) worden verward, en in een berkenbos met de gele berkenrussula (Russula claroflava). De laatste is echter feller geel van kleur en heeft geen witte maar geelachtige plaatjes.

Geelwitte russula's zijn eetbaar maar weinig smakelijk (6,10). De paddenstoel kan het giftige element kwik bevatten, maar hoopt dit in tegenstelling tot sommige andere soorten niet sterk in zijn vruchtlichamen op (3). De samenstelling van glycosphingolipiden in de vruchtlichamen (vetachtige stoffen die ook in het zenuwstelsel en het spierweefsel van zoogdieren voorkomen) is onderzocht (4). De steelbasis van de paddenstoel verkleurt rood wanneer hij wordt behandeld met een waterige oplossing van kaliumhydroxide. De chemische structuur van de verbindingen die voor deze kleurverandering verantwoordelijk zijn, is bepaald (7).

Wij hebben geelwitte russula's gevonden bij de hoek van de Boslaan en de Thorbeckestraat (onder zomereiken), tussen het station en de Gast (onder moseiken) en in de westberm van het zuidelijk deel van de Jellemaweg. De vindplaats bij het station is vermoedelijk verloren gegaan omdat de gemeente daar een verhard wandelpad heeft aangelegd. In Nanninga's Bosch (bij Heineburen, gemeente Leek) is de paddenstoel bijzonder talrijk. We hebben geelwitte russula's ook gezien in het Coendersbosch bij Nuis (Gr.), De Slotplaats bij Bakkeveen (Fr.), en het natuurgebied De Plateaux bij Bergeijk (N.Br.).