Geelwitte russula

De geelwitte russula is binnen het geslacht Russula één van de meest algemeen voorkomende soorten (6,10). Het is een mycorrhiza-partner van zowel loof- als naaldbomen, die in allerlei bostypen (loofbos, naaldbos, gemengd bos) kan opduiken, dikwijls in enorme aantallen. Volgens een Duits proefschrift kan de paddenstoel verbintenissen aangaan met de gewone zilverspar, de Europese larix, de fijnspar, de grove den, de beuk, de zomereik, de ruwe berk en de haagbeuk (1,9). De aanblik van de zwamvlok is bij verschillende boomsoorten verschillend en door meerdere auteurs microscopisch onderzocht (1,2,5). De hoed van een geelwitte russula is citroengeel tot licht okergeel, de steel en de plaatjes aan de onderzijde zijn wit. Bij veroudering kan het steeloppervlak geelachtig of grijzig verkleuren. De hoed kan een doorsnee van 10 cm (in zeldzame gevallen 12 cm) krijgen. In droge toestand is het hoedoppervlak kaal en glad, maar in vochtige toestand wordt het kleverig en slijmerig. De steel is maximaal een centimeter of zeven lang en tweeëneenhalve centimeter dik. Hij is aan de basis dikwijls verdikt (10). In een Zweeds onderzoek aan de verspreiding van paddenstoelen in een haagbeukenbos bleek dat het mycelium van de geelwitte russula de vestiging van andere russula- en melkzwam soorten kan verhinderen (8). Geelwitte russula's komen niet alleen voor in Europa, maar ook in Noord Afrika, Azië en Noord Amerika (10).

De soortnaam ochroleuca betekent "okerwit" of "licht oker", de genusnaam Russula "roodachtig" (6). Op de geelwitte russula is dat niet van toepassing. In een beukenbos kan de geelwitte russula met de beukenrussula (Russula fellea) worden verward, en in een berkenbos met de gele berkenrussula (Russula claroflava). De laatste is echter feller geel van kleur en heeft geen witte maar geelachtige plaatjes.

Geelwitte russula's zijn eetbaar maar weinig smakelijk (6,10). De paddenstoel kan het giftige element kwik bevatten, maar is in tegenstelling tot sommige andere soorten niet in staat om dit element sterk in zijn vruchtlichamen op te hopen (3). De samenstelling van glycosphingolipiden in Russula ochroleuca (vetachtige stoffen die ook in het zenuwstelsel en het spierweefsel van zoogdieren voorkomen) is onderzocht (4). De steelbasis van de paddenstoel verkleurt rood wanneer hij wordt behandeld met een waterige oplossing van kaliumhydroxide. De chemische structuur van de verbindingen die voor deze kleurverandering verantwoordelijk zijn, is bepaald (7).

Wij hebben geelwitte russula's gevonden bij de hoek van de Boslaan en de Thorbeckestraat (onder zomereiken), tussen het station en de Gast (onder moseiken) en in de westberm van het zuidelijk deel van de Jellemaweg. De vindplaats bij het station is vermoedelijk verloren gegaan omdat de gemeente ter plaatse een verhard wandelpad heeft aangelegd. In Nanninga's Bosch (bij Heineburen, gemeente Leek) is de paddenstoel bijzonder talrijk.