Geringde vlekplaat

De geringde vlekplaat is een paddenstoel uit weilanden die groeit op mest (2,5,6,8). De hoed kan een doorsnee van 2 tot 4 cm hebben. Hij heeft aanvankelijk de vorm van een halve bol en daarna van een half ei om zich uiteindelijk uit te spreiden. De kleur loopt uiteen van wit tot lichtbruin. Het hoedoppervlak voelt bij vochtig weer enigszins kleverig aan, en is bij droog weer glanzend. Vaak is het wat rimpelig of gebarsten. De rand van de hoed is omgebogen, iets lichter van kleur dan de rest van de hoed, en er kunnen zich daar restanten bevinden van het vlies dat aanvankelijk de plaatjes bedekte maar later de ring om de steel heeft gevormd. De cilindervormige steel kan 8 tot 12 cm lang worden. Hij is wit van kleur en aan de basis verdikt. De ring is groot, tegen de steel aanliggend en doorgaans blijvend aanwezig (1,3,5). De paddenstoel komt voor in Europa, Azië, Afrika, Australië, Noord en Zuid Amerika, dus over bjna de hele wereld (6).

De genusnaam Panaeolus betekent "helemaal bont", d.w.z. erg vlekkerig, de soortnaam semiovatus "half eivormig" (1,4,7). Bij vlekplaten worden de sporen niet over de hele oppervlakte van de plaatjes gelijktijdig rijp, waardoor deze lamellen er lange tijd gevlekt of gemarmerd uitzien (2). Annellaria semiovata, Panaeolus fimiputris, Panaeolus semiovata en Panaeolus separatus zijn synoniemen van Panaeolus semiovatus (1,2).

In de vruchtlichamen van geringde vlekplaten kunnen hoge concentraties mangaan en ijzer aanwezig zijn (10). De paddestoel bevat ook psilocybine, een hallucinogene stof waarvan de concentratie afhankelijk van de groeiplek sterk kan uiteenlopen (3,4,9). Het eten van de vruchtlichamen veroorzaakt maag- en darmkrampen (3) en wanneer het psilocybine gehalte hoog is waanvoorstellingen die voor de eter ernstige gevolgen kunnen hebben. Mensen kunnen de paddenstoel daarom beslist niet eten (9).

Bovenstaande paddenstoelen werden gefotografeerd langs een verhard fietspad bij de Piloersemaborg in Den Ham (Gr.), in een langs het pad gelegen weiland waar meestal schapen maar soms ook paarden grazen. Dit fietspad loopt ten zuiden van het borgterrein in oost-west richting, vanaf de toegang tot het borgterrein naar het dorp Noordhorn. Toen wij de paddenstoelen vonden, liepen er paarden in de wei.

1. Ajana M, El Kholfy S, Ouabbou A, Nmichi A, Ouazzani Touhami A, Benkirane R, Douira A (2020) Study of Panaeolus semiovatus (Sowerby) S.Lundelland Nannf., (1938), a coprophilous fungus. Plant Archives 20:1856-1858.
2. Arnolds E (1996) Een voorlopige sleutel tot het geslacht Panaeolus (Vlekplaat) in Nederland. Coolia 39:142-147.
3. Geringde vlekplaat. Document op yavannah.nl.
4. Gümüstas M, Kilic CS, Kaya A, Solak H, Isiloglu M, Gücin F, Coskun M (2012) Psilocin and psilocibin contents of some Panaeolus spp. growing in Turkey. Abstract, 13th International Congress of the Society of Ethnopharmacology, September 2-6.
5. N'Douba AP, Touhami AO, Benkirane R, Zidane L, Douira A (2012) Etude de cinq espèces coprophiles du genre Panaeolus (Fr.) Quélet. dont trois nouvelles pour le Maroc: Panaeolus ater, P.olivaceus et P.semiovatus. Bulletin de l'Institut Scientifique, Rabat, section Sciences de la Vie 34:71-74.
6. Otto P (2011) Ecology and chorology of 51 selected fungal species. Institute of Biology, University of Leipzig, Germany.
7. Panaeolus semiovatus (Sowerby) S. Lundell - Egghead Mottlegill. Document op first-nature.com.
8. Panaeolus semiovatus var. semiovatus. Document op en.wikipedia.org.
9. Ringdüngerling. Document op 123pilzsuche.de.
10. Stijve T, Blake C (1994) Bioconcentration of manganese and iron in Panaeoloideae Sing. Persoonia 15:525-529.