Gewoon schorsmos (Hypogymnia physodes)

Gewoon schorsmos is een korstmos met een bladvormig thallus, dat groeit op de schors van bomen met een zure schors zoals berk, eik en zwarte els (7). Het kan ook op rottend of verweerd hout van hekken en bruggetjes aanwezig zijn, en in zeldzame gevallen op zuur gesteente, zoals hunebedden en zwerfkeien. De thalluslobben zijn van boven glad en glanzend, bleek tot grijsgroen van kleur, met een plat tot bol oppervlak en van binnen hol. De onderkant is donkerbruin tot zwart en niet voorzien van rhizinen. De uiteinden van de lobben zijn dikwijls naar boven gericht en soredieus. De sorediën worden door wind en regen verspreid (1,2). Apotheciën zijn zeldzaam. Ze zien eruit als roodbruine schijfjes op een holle steel (7,9). De thalli van gewoon schorsmos bevatten secundaire plantenstoffen die het korstmos beschermen tegen vraat door pissebedden (11). Deze stoffen hebben ook bacterie- en tumorgroei-remmende eigenschappen, en beschermen het thallus tegen zuurstofschade (8,10). De alg in gewoon schorsmos is een onbekende Trebouxia soort en is nog niet beschreven (6). De schimmel Lichenoconium erodens kan op gewoon schorsmos parasiteren. Hij veroorzaakt uitstekende zwarte puntjes en uiteindelijk bruine tot zwarte vlekken waar het thallusweefsel afgestorven is (5,9). Hoe de ademhaling en energiestofwisseling van een uitgedroogd thallus weer op gang komen na bevochtiging door de regen is in een Engels onderzoek vastgesteld (4). De biochemische reacties van het korstmos op luchtvervuiling zijn ook onderzocht (3).

Naam

Hypogymnia betekent “van onder naakt”, physodes “blaasvormig”. In Duitsland wordt het korstmos Blasenflechte genoemd (7). Parmelia physodes is een synoniem van Hypogymnia physodes.

Waar gevonden

We hebben gewoon schorsmos gevonden op verweerde houten palen van een afrastering rond het heidegebied Paardenslenkte, bij Ootmarsum (Ov.).

Literatuur

1. Armstrong RA (1987) Dispersal in a population of the lichen Hypogymnia physodes. Environ Exp Bot 27:357-363.
2. Armstrong RA (1990) Dispersal, establishment and survival of soredia and fragments of the lichen Hypogymnia physodes (L.) Nyl. New Phytol 114:239-245.
3. Egger R, Schlee D, Türk R (1994) Changes of physiological and biochemical parameters in the lichen Hypogymnia physodes (L.) Nyl. due to the action of air pollutants—A field study. Phyton 34:229-242.
4. Farrar JF, Smith DC (1976) Ecological physiology of the lichen Hypogymnia physodes III. The importance of the rewetting phase. New Phytol 77:115-125.
5. Gérault A. Hypogymnia physodes (L.) Nyl. forme corticole. Document op www.lichensmaritimes.org.
6. Hauck M, Helms G, Friedl T (2007) Photobiont selectivity in the epiphytic lichens Hypogymnia physodes and Lecanora conizaeoides. Lichenologist 39:195-204.
7. Hypogymnia physodes. Document op de.wikipedia.org.
8. Rankovic B, Kosanic M, Manojlovic N, Rancic A, Stanojkovic T (2014) Chemical composition of Hypogymnia physodes lichen and biological activities of some of its major metabolites. Med Chem Res 23:408-416
9. Silverside AJ. (2016) Hypogymnia physodes (L.) Nyl. Document op lastdragon.org [Images of British Lichens]
10. Studzinska-Sroka E, Zarabska-Bozjewicz D (2019) Hypogymnia physodes—A lichen with interesting medicinal potential and ecological properties. J Herbal Med 17-18:100287
11. Wieners PC, Bilger W, Gauslaa Y (2018) Carbon-based secondary compounds in the lichen Hypogymnia physodes deter detrivorous woodlice. Fungal Ecol 31:54-58

Terug naar de soortenlijst