Gewoon schriftmos (Graphis scripta)
Gewoon schriftmos groeit op bomen met een gladde schors, meestal in halfschaduw of schaduw. Vroeger werd gewoon schriftmos
beschouwd als een soort die sterk gebonden is aan oude, schaduwrijke
loofbossen met weinig beheer. Maar het korstmos kan ook verschijnen op
jonge bomen, bij voorbeeld op beukenhagen, en de soort heeft zich
gevestigd in jonge bossen in Flevoland, Overijssel en de Biesbosch, en in het Amsterdamse Bos (10). Het thallus van dit korstmos is witachtig tot groenachtig grijs, en glad of licht golvend. De apotheciën
zien er uit als golvende zwarte lijntjes (beter gezegd: smalle voren)
die op schrift lijken (1,2). Gewoon schriftmos kan een sterk
uiteenlopende aanblik bieden. Volgens kenners gaat het bij Graphis scripta
niet om één soort, maar om een complex van minstens vier (volgens
anderen zelfs zes of zeven) afzonderlijke soorten. De soortafgrenzingen
op grond van morfologisch
en moleculair biologisch onderzoek stemmen niet overeen
(4,7,8). De structuur van bepaalde pigmenten in de schimmelpartner van
het korstmos is opgehelderd (6). Het kiemingsproces van de sporen
van gewoon schriftmos is onderzocht (9). Behalve normale sporen in
apotheciën kan de schimmel ook conidiën (ongeslachtelijke sporen) vormen (5). De alg in het korstmos is een Trentepohlia soort (1,2).
Naam
De genusnaam Graphis is afgeleid van het werkwoord graphein (schrijven) en betekent “tekening, schilderij, borduurwerk, of grafisch ontwerp”. De soortnaam scripta betekent “geschreven”.
Waar gevonden
Wij hebben gewoon schriftmos aangetroffen op monumentale beuken in het bos van het landgoed Mensinge bij Roden (Dr.).
Literatuur
1. Association Française de Lichénologie, Graphis scripta (L.) Ach. Document op www.afl-lichenologie.fr.
2. Gérault A. Graphis scripta (L.) Ach. Document op Marine, Maritime and Oceanic Lichens, www.lichensmaritimes.org.
3. Graphis scripta. Document op de.wikipedia.org.
4.
Kraichak E, Lücking R, Aptroot A, Beck A, Dornes P, John V, Lendemer
JC, Nelsen MP, Neuwirth G, Nutakki A, Parnmen S, Sohrabi M, Třnsberg T,
Lumbsch HT (2015) Hidden diversity in the morphologically variable
script lichen (Graphis scripta) complex (Ascomycota, Ostropales, Graphidaceae). Org Divers Evol 15:447-458.
5. Messner K (1976-1977) Die Konidienform von Graphis scripta und Diskussion ihres systematischen Anschlusses. Sydowia 29:104-114.
6. Miyagawa H, Hamada N, Sato M, Ueno T (1994) Pigments from the cultured lichen mycobionts of Graphis scripta and G.desquamescens. Phytochemistry 36:1319-1322.
7. Neuwirth G, Aptroot A (2011) Recognition of four morphologically distinct species in the Graphis scripta complex in Europe. Herzogia 24:207-230.
8. Neuwirth G (2013) Der Graphis scripta-Komplex in Oberösterreich. Ein erster Überblick zur Verbreitung neuer Morphotypen der “Schriftflechte”. Stapfia 99:61-74.
9. Riedl H (1965) Beobachtungen an Graphis scripta (L.) Ach. und G.serpentina Ach. Österr Bot Z 112:407-415.
10. Timmerman H (2014) Graphis scripta
(gewoon schriftmos) in de polder. Kolonisatie door een ‘oud
bos-indicator’ van jonge kleibossen in Flevoland. Buxbaumiella 99:14-19.
Terug naar de soortenlijst