Gezoneerd elfenbankje (Trametes ochracea)

Het gezoneerd elfenbankje groeit in Nederland en Duitsland meestal op berkenhout, soms ook op hout van populieren of wilgen, maar veel minder vaak op andere houtsoorten. In Scandinavië (en ook in het zuidwesten van Frankrijk) groeit de paddenstoel vooral op hout van ratelpopulieren (Populus tremula) (2,6) en volgens een Engelse website komt hij ook voor op eikenhout (9). Het mycelium breekt dood hout af. In jonge toestand is de paddenstoel moeilijk te herkennen. De vruchtlichamen zijn dan grijswit tot geelgrijs van kleur en fijn behaard. Later vormt zich onder de beharing van binnen naar buiten een roodbruine schors. Dan begint het haar te verdwijnen en vormen zich weinig behaarde geelrode en harige grijsgele zones die elkaar afwisselen. Ten slotte wordt het hoedoppervlak bijna helemaal kaal en komt de bruine schors aan de oppervlakte te liggen, terwijl er alleen bij de hoedrand een behaarde zone overblijft. In tegenstelling tot het gewone elfenbankje heeft het gezoneerd elfenbankje vrijwel nooit zwartachtige of blauwgrijze tinten. De hoed wordt van buiten naar binnen geleidelijk dikker (1,4). Bij de aanhechtingsplaats kan er vooral bij jonge exemplaren een "bult" of "bobbel" aanwezig zijn (1,2,4). De poriën aan de onderkant zijn bleek van kleur, maar nemen bij uitdroging gelige tinten aan en kunnen bij de rand van het vruchtlichaam grijsbruin worden (2,10). Ze kunnen net als bij het gewoon elfenbankje verschillende vormen hebben, van rond tot hoekig of enigszins spleetvormig (10). Gezoneerde elfenbankjes voelen steviger en "houtiger" aan dan gewone elfenbankjes, die buigzamer blijven (2,4). In de opeenvolging van paddenstoelen op dood hout behoort het gezoneerd elfenbankje niet tot de vroege pioniers en ook niet tot de zwammen die pas verschijnen wanneer de stam al ver is vergaan; het is een soort die halverwege de successie optreedt (3). De zwam schijnt een voorkeur te hebben voor  vochtige groeiplaatsen (2,5). Erg mooie detailfoto's van het gezoneerd elfenbankje zijn te vinden op een Duitstalig blog (8).

Naam

De genusnaam Trametes betekent: "een dunne", de soortnaam ochracea "okerkleurig". De verschillen tussen het gezoneerd en het gewoon elfenbankje zijn in een Duits artikel beschreven (2). Uit kruisingsproeven is gebleken dat het werkelijk twee afzonderlijke soorten zijn (7).  Boletus multicolor, Boletus ochraceus, Boletus zonatus, Polyporus zonatus, Polystictus zonatus, Coriolus zonatus, Trametes zonata, Trametes zonatella, en Trametes multicolor zijn synoniemen van Trametes ochracea (8).

Eetbaarheid/nut

Gezoneerde elfenbankjes zijn niet eetbaar (5,10). Ze zijn voor menselijke consumptie ook veel te taai.

Waar gevonden

We hebben grote aantallen vruchtlichamen van het gezoneerd elfenbankje aangetroffen langs een wandelpad dat parallel loopt aan de Sportlaan, aan de westkant. Ook vonden we de paddenstoel ten noorden van het wandelpad dat loopt van de Sportlaan naar de Poon. In alle gevallen op rechtopstaande stobben of dode liggende stammen van berken.

Literatuur

1. Gezonte Tramete Trametes ochracea. Document op tintling.com.
2. Jahn H (1961) Der Zonen-Porling (Trametes zonata). Westfälische Pilzbriefe 3: 10-12.
3. Jahn H (1966) Pilzgesellschaften an Populus tremula. Z Pilzk 32:26-42.
4. Keizer PJ (2005) Komt Trametes pubescens in Nederland voor? Coolia 48:54-58.
5. Ockertramete, Ockerfarbene Tramete, Zonentramete, Vielfarbige Tramete. Document op 123pilze.de.
6. Tanchaud P (2017) Trametes ochracea (Pers.) Gilbn. & Ryv. Document op mycocharentes.fr.
7. Tomsovsky M, Homolka L (2004) Mating tests among geographically separated collections of the Trametes versicolor (Fr.) Pilát (Basidiomycetes, Polyporales) group. Nova Hedwigia 79:425-431.
8. Trametes ochracea - Ockerfarbene Tramete - Zonentramete. Document op aphyllopower.blogspot.nl.
9. Trametes ochracea (Pers.) Gilb. & Ryvarden . Document op first-nature.com.
10. Trametes ochracea (Pers.) Gilb. & Ryvarden - Ockerfarbene Tramete, Zonentramete. Document op pilzforum.eu.

Terug naar de soortenlijst