Gezoneerd elfenbankje

Het gezoneerd elfenbankje leeft van het afbreken van dood hout. De paddenstoel verschijnt in Nederland en Duitsland meestal op berkenhout, soms ook op hout van populieren of wilgen, maar veel minder vaak op andere boomsoorten. In Scandinavië (en ook in het zuidwesten van Frankrijk) groeit hij echter vooral op hout van ratelpopulieren (Populus tremula) (2,6) en volgens een Engelse website komt hij ook voor op eikenhout (9). In jonge toestand is de paddenstoel moeilijk te herkennen. De vruchtlichamen zijn dan grijswit tot geelgrijs van kleur en fijn behaard. Later vormt zich onder de beharing van binnen naar buiten een roodbruine schors. Dan begint het haar te verdwijnen en vormen zich weinig behaarde geelrode en harige grijsgele zones die elkaar afwisselen. Ten slotte wordt het hoedoppervlak bijna helemaal kaal en komt de bruine schors aan de oppervlakte te liggen, terwijl er alleen bij de hoedrand een behaarde zone overblijft. In tegenstelling tot het gewone elfenbankje heeft het gezoneerd elfenbankje vrijwel nooit zwartachtige of blauwgrijze tinten. De hoed wordt van buiten naar binnen geleidelijk dikker (1,4). Bij de aanhechtingsplaats kan er vooral bij jonge exemplaren een "bult" of "bobbel" aanwezig zijn (1,2,4). De poriën aan de onderkant zijn bleek van kleur, maar nemen bij uitdroging gelige tinten aan en kunnen bij de rand van het vruchtlichaam grijsbruin worden (2,10). Hun vorm kan net als bij het gewoon elfenbankje variëren, van rond tot hoekig of enigszins spleetvormig (10). Gezoneerde elfenbankjes voelen steviger en "houtiger"aan dan gewone elfenbankjes, die meer buigzaam blijven (2,4). In de opeenvolging van paddenstoelen op dood populierenhout behoort het gezoneerd elfenbankje niet tot de vroege pioniers en ook niet tot de soorten die pas verschijnen wanneer de stam al heel ver is vergaan; het is een soort die halverwege de successie optreedt (3). De zwam schijnt een voorkeur te hebben voor tamelijk vochtige groeiplaatsen (2,5). Erg mooie detailfoto's van het gezoneerd elfenbankje zijn te vinden op een Duitstalig paddenstoelenblog (8).

De verschillen tussen het gezoneerd en het gewoon elfenbankje zijn in een Duits artikel beschreven (2). Uit kruisingsproeven is gebleken dat het hier werkelijk om twee afzonderlijke soorten gaat (7). De soortnaam ochracea betekent "okerkleurig", de genusnaam Trametes "een dunne". Boletus multicolor, Boletus ochraceus, Boletus zonatus, Polyporus zonatus, Polystictus zonatus, Coriolus zonatus, Trametes zonata, Trametes zonatella, en Trametes multicolor zijn synoniemen van Trametes ochracea (8).

1. Gezonte Tramete Trametes ochracea. Webdocument op tintling.com.
2. Jahn H (1961) Der Zonen-Porling (Trametes zonata). Westfälische Pilzbriefe 3: 10-12.
3. Jahn H (1966) Pilzgesellschaften an Populus tremula. Z Pilzk 32:26-42.
4. Keizer PJ (2005) Komt Trametes pubescens in Nederland voor? Coolia 48:54-58.
5. Ockertramete, Ockerfarbene Tramete, Zonentramete, Vielfarbige Tramete. Webdocument op www.123pilze.de.
6. Tanchaud P (2017) Trametes ochracea (Pers.) Gilbn. & Ryv. Webdocument op www.mycocharentes.fr.
7. Tomsovsky M, Homolka L (2004) Mating tests among geographically separated collections of the Trametes versicolor (Fr.) Pilát (Basidiomycetes, Polyporales) group. Nova Hedwigia 79:425-431.
8. Trametes ochracea - Ockerfarbene Tramete - Zonentramete. Webdocument op aphyllopower.blogspot.nl.
9. Trametes ochracea (Pers.) Gilb. & Ryvarden . Webdocument op www.first-nature.com.
10. Trametes ochracea (Pers.) Gilb. & Ryvarden - Ockerfarbene Tramete, Zonentramete. Webdocument op www.pilzforum.eu.