Grijze slanke amaniet

De grijze slanke amaniet is een ectomycorrhiza-partner van meerdere boomsoorten - vooral populieren, eiken, berken en hazelaars, in Midden Europa en Azië ook van beuken en allerlei naaldbomen (6,7,10). De paddenstoel komt niet alleen voor in bossen maar ook aan grazige bosranden en in lanen, wegbermen en slecht onderhouden gazons. Hij lijkt bodemverstoring goed te verdragen. De hoed kan een diameter van 10 centimeter bereiken. Hij is aanvankelijk eivormig, later kegelvormig en ten slotte vlak uitgespreid, dikwijls met een kleine umbo (knobbel) in het midden. De hoedrand is geribbeld of gegroefd. Het hoedoppervlak is grijs tot grijsbruin van kleur, metaalachtig glanzend en een beetje vettig. Er kunnen resten van het velum universale op de hoed achterblijven, in de vorm van grauwwitte schubben. De plaatjes aan de onderzijde zijn wit tot bleekgrijs en vrij dicht opeen staand. De steel is slank en aan de bovenzijde smaller dan onderaan. Hij kan 8 tot 22 cm lang en 0.5 tot 2 cm dik worden, is bros en wordt uiteindelijk hol. De steelbasis is niet knolvormig verdikt en een ring om de steel ontbreekt (3,8). Aan de steelvoet is wel een gelobde beurs aanwezig, die grijsachtig of roodbruin kan verkleuren. Het oppervlak van de steel is fijn bepoederd of berijpt.

De soortnaam vaginata betekent "door een schede omgeven", dit heeft betrekking op de beurs aan de voet van de steel (2). Amanita is een oude aanduiding van een paddenstoel. Amanitopsis vaginata, Agaricus plumbeus en Vaginata plumbea zijn synoniemen van Amanita vaginata (3).

In rauwe toestand is de grijze slanke amaniet giftig. De vruchtlichamen bevatten chemische stoffen die rode bloedcellen kapotmaken (2). Door grondig verhitten worden deze vernietigd. In gekookte of gebakken toestand is de paddenstoel daarom eetbaar (2). Vanwege de kans op verwisseling met giftige soorten is het echter niet verstandig om slanke amanieten voor de maaltijd te bereiden. De zwam heeft bovendien weinig smaak (6). Koeien schijnen hem toch graag te eten (1,6). Biotechnologen zijn geinteresseerd in enzymen uit de slanke amaniet (esterases), die voor industriële productieprocessen kunnen worden aangewend (5). De paddenstoel bevat bovendien een bijzonder aminozuur, ß-methyleen-L-norleucine (4) en plantenstoffen die vrije radicalen kunnen wegvangen (9).

Grijze slanke amanieten verschijnen dikwijls in de oostberm van het Hoendiep O-zijde (vooral tussen de Gabrug en de Sloep) en in beide bermen van de Zuiderweg (het weggedeelte dat overgaat in de Klinckemalaan). In kleiner aantal hebben we de paddenstoel aangetroffen in de zuidberm van de Brilweg (tussen Zilverschoon en Kortenaer). Steeds in de nabijheid van grote, oude populieren.