Groene anijstrechterzwam (Clitocybe odora)
De
groene anijstrechterzwam is een fraaie paddenstoel met - althans in
jonge toestand - een karakteristieke lichtblauwe of blauwgroene kleur,
en een sterke anijsgeur (die ons meer aan bitterkoekjes dan aan anijs
deed denken). Er is een variëteit van de soort beschreven (Clitocybe odora var. fallax), waarbij de blauwgroene kleur totaal ontbreekt (8). Het
mycelium leeft van de afbraak van dood plantaardig materiaal (2,3),
zoals de bladeren van beuken en eiken, en in zeldzame gevallen ook
strooisel van naaldbomen. Het vermogen van de schimmel om lariksnaalden
af te breken is echter beperkt (9). De
hoed heeft een doorsnee van 3 tot 10 cm. Hij is aanvankelijk
blauwgroen, maar verbleekt bij het ouder worden of bij uitdroging tot
beige. Het hoedoppervlak is glad en niet kleverig of vettig. De hoed is
aanvankelijk bol, maar spreidt zich later vlak uit en krijgt
uiteindelijk de vorm van een trechter met een golvende rand (2,3,5). De
plaatjes aan de onderzijde hebben dezelfde kleur als de hoed, maar zijn
bleker van tint (2,3). Tussen de gewone plaatjes (die doorlopen tot aan de steel) zijn dikwijls talrijke kortere exemplaren (lamellulae) aanwezig (3). De steel van de paddenstoel heeft een zijdeachtig oppervlak en
is vooral aan de onderkant bezet met witte donsachtige vezels. De
steelbasis is enigszins verdikt (2,3). De soort komt voor in Europa, Azië en Noord Amerika (2,7).
Naam
De genusnaam Clitocybe is afgeleid van de Griekse woorden klitos en kube, en betekent "gebogen hoofd". Dit heeft mogelijk betrekking op de plaatjes die enigszins langs de steel aflopen. De soortnaam odora betekent "geurig" of "welriekend" (2,3). Agaricus odorus, Gymnopus odorus, Agaricus trogii, Clitocybe viridis, Clitocybe trogii en Clitocybe virens zijn synoniemen van Clitocybe odora (2).
Eetbaarheid/nut
In
gekookte of gebakken toestand zijn groene anijstrechterzwammen
eetbaar, maar in rauwe toestand zijn ze giftig (2,5,6). Oude exemplaren
verliezen hun karakteristieke kleur en kunnen worden verwisseld met
vruchtlichamen van
de giftige weidetrechterzwam (Clitocybe rivulosa).
Het is dus
verstandig om alleen groene of blauwgroene vruchtlichamen met
een duidelijke anijsgeur voor de maaltijd mee te nemen, maar wij raden
aan om de paddenstoel helemaal te laten staan, want doorgaans zijn er
op een vindplaats maar weinig exemplaren aanwezig (2,4,5). Vanwege de
sterke anijssmaak komt deze soort ook niet goed van pas in de meeste
paddenstoelgerechten (3,4). De anijsgeur van de
zwam wordt veroorzaakt door de vluchtige plantenstof p-anijsaldehyde
(10). Ook
andere vluchtige stoffen in het aroma van de groene anijstrechterzwam
zijn
geďdentificeerd (1).
Waar gevonden
Wij
hebben vruchtlichamen van Clitocybe odora gevonden in het natuurgebied Kleibos
en Zuidermaden (Roderwolde, Dr.), in de
berm van een wandelpad over een zanddijkje, op grof strooisel van eiken.
Literatuur
1. Breheret S, Talou T, Rapior S, Bessičre JM (1997) Monoterpenes in the aromas of fresh wild mushrooms (Basidiomycetes). J Agric Food Chem 45:831-836.
2. Clitocybe odora (Bull.) P. Kumm. - Aniseed Funnel. Document op www.first-nature.com.
3. Clitocybe odora (Bull.: Fr.) Kummer. Document op www.funghiitaliani.it
4. Clitocybe odorant. Document op champyves.pagesperso-orange.fr.
5. Grüner Anis-Trichterling. Document op de.wikipedia.org.
6.
Kumar R, Pandey S, Tapwal A, Rishi RR, Giri K, Mishra G (2014)
Ethnomycological knowledge on wild mushrooms by tribes of Mokokchung,
Nagaland, North East India. J Ethnobiol Trad Med 122:890-899.
7. Kuo M (2007) Clitocybe odora. Document op www.mushroomexpert.com.
8. Kuyper TW (1996) Some taxonomic and nomenclatural changes in the Tricholomataceae, tribus Clitocybeae. Persoonia 16:225-232.
9. Osono T, Fukasawa Y, Takeda H (2003) Roles of diverse fungi in larch needle-litter decomposition. Mycologia 95:820-826.
10. Rapior S, Breheret S, Talou T, Pélissier Y, Bessiëre JM (2002) The anise-like odor of Clitocybe odora, Lentinellus cochleatus and Agaricus essettei. Mycologia 94:373-376
Terug naar de soortenlijst