Groot mosklokje (Galerina clavata)




Het
groot mosklokje is een kleine paddenstoel die in het najaar dikwijls
verschijnt op vochtige plekken in mosrijke gazons (1,15), aan de rand
van
vijvers (9) en in vochtige duinvalleien (9). De hoed kan een
doorsnee van 3 cm krijgen, groter dan die van andere mosklokjes. Hij is
helder oranjegeel tot okerbruin van kleur, gegroefd en doorschijnend
gestreept. De kleur van de hoed is afhankelijk van de vochtigheid
van het weer (bleker bij droogte). Het centrum van de hoed is meestal
wat donkerder dan de rest van het oppervlak. De rand van de
hoed is scherp en voorzien van fijne tandjes. De plaatjes aan de
onderkant van de hoed zijn vaalgeel en worden bij rijpheid meer
okerkleurig. Tussen de normale plaatjes staan talrijke kortere
exemplaren in. Het bovenste deel van de steel (dicht onder de hoed) is
berijpt en bedekt met witte vezels (2,4,11,14). Die vezels zijn een
restant van het gordijn dat de plaatjes aanvankelijk heeft bedekt (7).
De steel kan 6 tot 8 cm lang worden en is erg breekbaar (10). Het groot
mosklokje is goed bestand tegen koude en komt daarom ook voor in
noordelijke streken, zoals Groenland, IJsland, en Spitsbergen, en tot
op relatief grote hoogte in de Alpen (8). Het mycelium van het groot
mosklokje leeft volgens sommigen van de afbraak van dood mosweefsel
(12), maar volgens de Nederlandse Mycologische Vereniging is het
mogelijk een (zwakke) parasiet op levende bladmossen.
Naam
De genusnaam Galerina is het verkleinwoord van Galera, en is afgeleid van het Latijnse woord Galerus
(een koepelvormig leren hoofddeksel dat als helm werd gebruikt).
De vorm van de hoed van deze paddenstoeltjes lijkt op een helm (2). De
soortnaam clavata
betekent "knotsvormig" (5). Dit heeft vermoedelijk betrekking op het
feit dat de steel van de paddenstoel aan de basis dikwijls wat dikker
is dan hogerop (2). Galerula heterocystis, Galera fragilis var. clavata, Galerula hypnorum subsp.macrospora, Galera clavata en Galerina heterocystis zijn synoniemen van Galerina clavata (13,15). Het tweesporig mosklokje (Galerina subclavata) lijkt
sterk op het groot mosklokje en kan daarvan eigenlijk alleen op grond
van microscopische kenmerken worden onderscheiden (3,6). Basidiën van het
tweesporig mosklokje bevatten twee sporen, rijpe basidiën van
het groot mosklokje vier. Ook hebben de sporen van het groot mosklokje
grotere wratten op hun oppervlak dan die van het tweesporig mosklokje
(3,11,14). Een andere mogelijke dubbelganger is het grasmosklokje
(Galerina graminea),
maar van die soort zijn de vruchtlichamen kleiner,
de plaatjes zijn feller geel van kleur (11) en de steel is glad (7).
Een andere mogelijke dubbelganger is het honinggeel mosklokje (Galerina pumila), dat kleiner is en een hoed en steel met fellere kleuren heeft (2)
Eetbaarheid/nut
Mosklokjes
zijn niet eetbaar. Vruchtlichamen van het groot mosklokje kunnen
ingewandsstoornissen veroorzaken, en sommige verwante soorten zijn dodelijk giftig (2,5).
Waar gevonden
Wij
hebben het groot mosklokje dikwijls gevonden in vochtig, mosrijk
gazon van een parkje bij de driesprong van Boslaan, van
Houtenstraat en Westergast, in de nabijheid van een daar gelegen
vijver. Ook in een vochtige, grazige wegberm bij het parkeerterrein van
de hockeyvereniging MHC Westerkwartier hebben we de soort gezien. Soms
wel tot de jaarwisseling.
Literatuur
1. Bond TET (1981) Macrofungi on a garden lawn, 1971-1978. Bull Br Mycol Soc 15:99-138.
2. Curti P (2024) Galerina clavata (Gif) Kühner 1935. Document op funghiitaliani.it.
3. De Haan A (2023) Mosklokjes in Vlaanderen. Sleutel tot de soorten van het genus Galerina. Koninklijke Vlaamse Mycologische Vereniging.
4. Galerina clavata (Vel.) Kühn. Saftlingshäubling. Document op pilz-baden.ch.
5. Gewalt D (2020) Galerina clavata Großsporiger Häubling. Document op fundkorb.de.
6. Goodwin L (2009) Galerina clavata. Document op englishfungi.org.
7. Groot mosklokje. Document op nl.wikipedia.org.
8. Gulden G (2010) Galerinas in cold climates. North American Fungi 5:127-157.
9. Johnson C, Johnson C (2018) Galerina clavata (Velen.) Kühner - Ribbed Bell. Document op outerhebridesfungi.co.uk.
10. Marqua J (2012) Entferntblättriger Moos-Häubling Galerina heterocystis (G.F. Atk.) A.H. Sm. & Singer. Document op pilzflora-ehingen.de.
11. Roelandse AA (2025) Groot mosklokje (Galerina clavata). Document op yavannah.nl.
12. Saftlingshäubling, Entferntblättriger Mooshäubling, Grosssporiger Häubling. Document op 123pilzsuche.de.
13. Smith AH, Singer R (1958) The genus Galerina: An outline of its classification. Sydowia 11:446-453.
14. Tanchaud P (2016) Galerina clavata (Velenovsky) Kühner. Document op mycocharentes.fr.
15. Valero A (2009) Galerina clavata (Velenovský) Kühner (1935). Document op mycodb.fr.
Terug naar de soortenlijst