Groot schildmos

Groot schildmos is een opvallend, fors korstmos dat op stammen en takken van allerlei boomsoorten kan groeien: vooral elzen, beuken en essen. De groeiplaatsen kunnen zonnig tot tamelijk schaduwrijk zijn (1,2,4). Soms kan het korstmos ook op steen (bij voorbeeld op dakpannen) of op de grond worden aangetroffen (4,7-9). Karakteristiek voor groot schildmos zijn niet alleen de forse afmetingen, maar ook de egaal gekleurde, lichtgrijze of licht grijsgroene, en gladde bovenzijde. In droge toestand is het grijs en in vochtige toestand groenachtig (7,10). De onderkant van het thallus is zwart met een donkerbruine rand. Rhizinen zijn alleen in het zwarte gedeelte aanwezig. De brede, ronde, dikwijls golvende lobben van het thallus steken aan de rand omhoog van het substraat (1). Aan de rand van sommige van deze lobben zijn poederachtige soralen aanwezig voor de vegetatieve voortplanting (1,8,9). Omdat er maatregelen genomen zijn om luchtvervuiling te bestrijden en de luchtkwaliteit de laatste jaren verbeterd is, neemt groot schildmos na vele tientallen jaren van achteruitgang de laatste tijd weer toe. Vermoedelijk speelt ook het warmer worden van het klimaat bij deze toename een rol (1,7,10). Het thallus bevat plantenstoffen met een krachtige antibacteriële werking (3,6) en ook stoffen die de bloedstolling onderdrukken (5). In sommige delen van India (vooral Tamil Nadu) wordt gedroogd groot schildmos als keukenkruid gebruikt. Het is dan bekend onder de naam kalpasi, kalpashi of “black stone flower” (7).

De genusnaam is van twee Griekse woorden afgeleid: het woord parmos dat “nap” of “schaal” en het woord trema dat “doorboring” of “perforatie” betekent. Parmotrema heeft betrekking op de aanblik van de apotheciën (die bij groot schildmos in Nederland echter altijd ontbreken). De soortnaam perlatum komt uit het Latijn en betekent “gedragen” of “vervoerd”. Parmotrema chinense is een synoniem van Parmotrema perlatum.

1. Bomble FW (2020) Parmotrema perlatum—Breitlappige Schüsselflechte (Parmeliaceae), Flechte des Jahres 2019. Jahrb Bochumer Bot Ver 11:324-330.
2. Groot schildmos. Soortinformatie op waarneming.nl.
3. Hoda S, Vijayaraghavan P (2015) Evaluation of antimicrobial prospective of Parmotrema perlatum hexane extract. Int J Pharm Res All Sci 4:47-53.
4. Jablonska A, Oset M, Kukwa M (2009) The lichen family Parmeliaceae in Poland I. The genus Parmotrema. Acta Mycol 44:211-222.
5. Madheshwar RV, Perumal T, Rubalakshmi G, Nirubama K (2017) Evaluation of phytochemical analysis and antithrombolytic activities of “dual organisms lichens” - Parmotrema perlatum. Ind J Nat Sci 7:12285-12293.
6. Maqbul MS, Bin Alhasel HM, Majid DH, Momen TN, Alhazmi HAM, Al Jeddani FMS, Al Malki RTW, Khan AA, Iqubal SMS (2019) Chemical analysis (GC-FID-MS) and antimicrobial activity of Parmotrema perlatum essential oil against clinical specimens. Oriental J Chem 35:1695-1701.
7. Parmotrema perlatum. Document op de.wikipedia.org.
8. Parmotrema perlatum. Document op: Irish Lichens, www.irishlichens.ie.
9. Parmotrema perlatum. Document op: Dorset Nature, www.dorsetnature.co.uk.
10. Silverside AJ (2016) Parmotrema perlatum (Huds.) M.Choisy. Document op: Images of British Lichens, lastdragon.org.