Kegelzwam (Strobilurus spec.)
Kegelzwammen
zijn kleine paddenstoelen (hoeddiameter maximaal 3 cm). Hun
mycelium leeft saprotroof, door afgevallen kegels van sparren of
dennen af te breken. De kegels kunnen aan de oppervlakte liggen
of in de grond zijn begraven. Er bestaan meerdere soorten kegelzwammen,
maar omdat we de bovenstaande paddenstoeltjes aantroffen onder
fijnsparren (en er geen andere naaldbomen in de buurt waren) gaat het
waarschijnlijk om de sparrenkegelzwam (Strobilurus
esculentus).
Deze soort komt voor bij fijnsparren (Picea abies) (12) en bij de Sitka spar (Picea
sitchensis)
(1). De hoed is aanvankelijk
halfbolvormig, later meer afgeplat en heeft dan soms een centrale papil
of bij andere exemplaren juist een ingedeukt centrum. Hij is kastanjebruin, grijsbruin of
geelbruin
van kleur, met grijze tinten, en op donkere groeiplaatsen soms tamelijk bleek. De
plaatjes aan de onderzijde
zijn wit of bleekgrijs en vrijstaand of uitgebocht
aangehecht. De steel van de paddenstoel is hol, op doorsnee rond,
bovenaan
wit en onderaan meer geelachtig of okerkleurig. Daar is hij ook dunner dan aan
de bovenkant (2). De steel
is opvallend stevig en elastisch. De paddenstoel is op dit moment alleen bekend uit Europa en Azië, maar niet uit Noord Amerika (7,10,11).
Naam
De genusnaam Strobilurus betekent "bij sparrenkegels behorend", de soortnaam esculentus "eetbaar" (3). Agaricus esculentus,
Collybia esculenta, Marasmius esculentus, Marasmius conigenus ssp.
esculentus, Marasmius tenacellus ssp. esculentus, Pseudohiatula
esculenta en Pseudohiatula
conagena ssp. esculenta zijn synoniemen van Strobilurus esculentus
(2,10,11).
Eetbaarheid/nut
De sparrenkegelzwam is
eetbaar (vooral de hoeden, want de stelen zijn gummi-achtig).
Maar het is meestal niet mogelijk om er een
redelijke hoeveelheid van te verzamelen. Ook kan de paddenstoel verwisseld worden met de dennenkegelzwam (Strobilurus stephanocystis)
die erg bitter smaakt. Uit de dennekegelzwam zijn strobilurines
geïsoleerd, dat zijn stoffen die als natuurlijke bestrijdingsmiddelen
van schimmels kunnen worden ingezet om cultuurplanten te beschermen
(5,6)
Waar
gevonden
Wij hebben kegelzwammetjes in behoorlijk groot aantal gevonden in de grazige zuidberm van het Bospad in Zuidhorn, die werd
beschaduwd door fijnsparren. De paddenstoeltjes groeiden er op begraven sparrenkegels. Hoewel de paddenstoel meestal
in het voorjaar wordt gevonden (4,5,8,12), troffen wij hem aan in
november. Duitse en Franse websites vermelden ook, dat het mogelijk is om hem in het najaar (vanaf oktober) te
vinden (7,9,13).
In het najaar van 2023 kreeg de villa bij de hoek van De Gast en het
Bospad een nieuwe eigenaar en werden alle fijnsparren op het terrein
van de villa gerooid. Kegelzwammen zullen in de toekomst dus niet meer
in de berm van het Bospad verschijnen.
Literatuur
1. Alexander I, Watling R (1987) Macrofungi of Sitka spruce in
Scotland. Proc R Soc Edinburgh 93B:107-115.
2. Bas C, Kuyper TW,
Noordeloos ME, Vellinga EC, Van Crevel R, van Os J (1999) Strobilurus esculentus
(Wulf.: Fr.) Singer. In: Flora Agaricina Neerlandica, Vol.4, p.179.
Rotterdam: A.A.Balkema.
3. Bernoux JY (2008) Strobilurus esculentus
(Wulf.: Fr.) Singer - Collybie comestible. Document op
www.champyves.fr.
4.
Chinan VC, Manzu C (2014) Macrofungal diversity of a peat bog from
Dorna depression (Eastern Carpathians, Romania). Analele Ştiinţifice
ale Universităţii „Al. I. Cuza” Iaşi s. II a. Biologie
vegetală 60: 43-52.
5.
Fichtenzapfen-Nagelschwamm Strobilurus
esculentus. Document op tintling.com.
6.
Fichtenzapfen-Rübling. Document op www.123pilze.de.
7.
Fichtenzapfen-Rübling. Document op de.wikipedia.org.
8.
Halbwachs H (2007) Fruchtkörperbildung bei saprotrophen und
Mykorrhizapilzen: Ein Beitrag zur Ökologie von Großpilzen in einem
Kiefenforst der Rhein-Main-Ebene. Z Mykol 73:145-201.
9.
Moser F. Fichtenzapfen-Rübling. Document op www.naturlexicon.com.
10.
Redhead SA (1974) Cone-dwelling fleshy Basidiomycetes from British
Columbia. M.Sc. thesis, Department of Botany, University of British
Columbia, Vancouver.
11. Redhead SA (1980)
The genus Strobilurus
(Agaricales) in Canada with notes on extralimital
species. Can J Bot 58:68-83.
12. Strobilurus esculentus.
Document op www.fichasmicologicas.com.
13. Tanchaud P (2016) Strobilurus esculentus
(Wulf.: Fr.) Singer. Webdocument op www.mycocharentes.fr.
Terug naar de
soortenlijst