Oesterzwam (Pleurotus ostreatus)
De oesterzwam is een algemene paddenstoel die zowel op
dood hout als op levende bomen aanwezig kan zijn - meestal op de stammen van
loofbomen, zoals populier, beuk, wilg en berk maar soms ook op die van
naaldbomen, met name sparren. De schimmel moet dood hout vinden of afgestorven weefsel in een levende gastheer
om te kunnen groeien. De oesterzwam is niet alleen een opruimer van dood hout,
maar ook een "vleeseter". Het mycelium voedt zich naast hout met nematoden (microscopisch kleine
wormpjes) waaraan de oesterzwam stikstof onttrekt (10,11). De wormpjes worden
gedood door een gifstof (of gifstoffen) uit de schimmel en vervolgens door
hyfen van het mycelium verteerd (10). De paddenstoel heeft in jonge toestand
een spatelvormige hoed. Later spreidt deze zich uit tot de typische schelpvorm.
De hoedrand blijft lange tijd omgekruld. Het oppervlak is egaal leigrijs of
bruingrijs van kleur en wordt bij het ouder worden lichter. De plaatjes aan de
onderzijde zijn ivoorkleurig en lopen sterk af langs de steel. De
vruchtlichamen groeien meestal dicht
bijeen in grote bundels.
Naam
De oorsprong van de naam "oesterzwam" is onzeker.
Waarschijnlijk heeft deze betrekking op de bovenzijde van de hoed die qua vorm
en kleur op een oester lijkt. Volgens anderen zou de smaak van de paddestoel
aan oesters doen denken. Die laatste naamsafleiding lijkt ons onwaarschijnlijk.
De genusnaam Pleurotus is afgeleid
van het Griekse woord pleuron en
betekent "zijdelings oor" of "oor aan de zijkant". DIt
heeft betrekking op de steel die zijdelings aan de hoed is gehecht. De
soortsnaam ostreatus betekent
"oesterachtig" (12,13).
Eetbaarheid/nut
Oesterzwammen worden op stro of zaagsel gekweekt voor
menselijke consumptie. Men maakt daarbij gebruik van varianten van de
paddenstoel uit het oosten van de Verenigde Staten die in tegenstelling tot de
Europese variant gedurende een groot deel van het jaar vruchtlichamen kunnen
vormen (7). Momenteel zijn oesterzwammen bij vrijwel iedere supermarkt en
groentenboer verkrijgbaar. Het nuttigen van de vruchtlichamen zou cholesterolverlagend kunnen werken aangezien
zij lovastatine (en andere statines)
bevatten (in grote hoeveelheden, tot wel 2.8% van het drooggewicht (1)).
Lovastatine remt de aanmaak van cholesterol in de lever en verlaagt het
cholesterol- en low density lipoproteïne-gehalte van het bloed
(1,3-6,8-9). Het aroma van verse
vruchtlichamen wordt veroorzaakt door vluchtige aldehyden (2).
Waar gevonden
Wij hebben oesterzwammen
aangetroffen op dode, omgevallen boomstammen (langs de Hanckemalaan en
Sportlaan), op dode stobben (in houtsingels tussen de sportvelden) en op een
levende populier (in natuurpark de Oeverlanden, langs de Fanerweg). Doorgaans
laat in het jaar, in oktober of november
Literatuur
1.
Alarcón J, Aguila S, Arancibia-Avila P, Fuentes O, Zamorano-Ponce E,
Hernández M (2003) Production and purification of statins from Pleurotus ostreatus (Basidiomycetes) strains. Z Naturforsch 58c:62-64.
2. Beltran-Garcia MJ, Estarron-Espinosa M, Ogura T (1997) Volatile compounds secreted by the oyster mushroom (Pleurotus ostreatus) and their antibacterial activities. J Agric Food Chem 45:4049-4052.
3. Bobek P, Galbavy S (1999) Hypocholesterolemic and antiatherogenic effect of oyster mushroom (Pleurotus ostreatus) in rabbits. Nahrung 43:339-342.
4. Bobek P, Ozdin L, Galbavy S (1998) Dose- and time-dependent hypocholesterolemic effect of oyster mushroom (Pleurotus ostreatus) in rats. Nutrition 14:282-286.
5. Bobek P, Ozdin L, Kuniak L (1994) Mechanism of hypocholesterolemic effect of oyster mushroom (Pleurotus ostreatus) in rats: reduction of cholesterol absorption and increase of plasma cholesterol removal. Z Ernährungswiss 33:44-50.
6. Bobek P, Ozdin L, Kuniak L (1996) Effect of oyster mushroom (Pleurotus ostreatus) and its ethanolic extract in diet on absorption and turnover of cholesterol in hypercholesterolemic rat. Nahrung 40:222-224.
7. Eger G, Eden G, Wissig E (1976) Pleurotus ostreatus - Breeding potential of a new cultivated mushroom. Theor Appl Genet 47:155-163.
8. Gunde-Cimerman N, Cimerman A (1995) Pleurotus fruiting bodies contain the inhibitor of 3-hydroxy-3-methylglutaryl-coenzyme A reductase - lovastatin. Exp Mycol 19:1-6.
9. Hossain S, Hashimoto M, Choudhury EK, Alam N, Hussain S, Hasan M, Choudhury SK, Mahmud I (2003) Dietary mushroom (Pleurotus ostreatus) ameliorates atherogenic lipid in hypercholesterolaemic rats. Clin Exp Pharmacol Physiol 30:470-475.
10. Kwok OCH, Plattner R, Weisleder D, Wicklow DT (1992) A nematicidal toxin from Pleurotus ostreatus NRRL 3526. J Chem Ecol 18:127-136.
11. Mamiya Y, Hiratsuka M, Murata M (2005) Ability of wood-decay fungi to prey on the pinewood nematode, Bursaphelenchus xylophilus (Steiner and Buhrer) Nickle. Jpn J Nematol 35:21-30.
12. Pleurotus ostreatus (Jacq.) P. Kumm. - Oyster Mushroom. Webdocument op www.first-nature.com.
13. Rockefeller A a.o. Oyster mushroom. Webdocument op en.wikipedia.org.
Terug naar de soortenlijst