Oranjerode stropharia

Oranjerode stropharia's leven van de afbraak van dood plantaardig materiaal (hout dat door mensen is versnipperd of tot zaagsel is vermalen). Niet duidelijk is of de schimmel met de houtsnippers meekomt, of dat het mycelium al aanwezig is in de bodem en het strooien van houtresten de zwamvlok stimuleert om vruchtlichamen te vormen (2,3). De paddenstoel is afkomstig uit Australië of Nieuw Zeeland en meegereisd met scheepsladingen. Hij is waarschijnlijk met importen van Eucalyptus-bast (6) in West Europa en het westen van Noord Amerika terecht gekomen (5,6,14). Nederland was een belangrijke toegangspoort voor West Europa (5,8). Hier werd de paddenstoel voor het eerst waargenomen in 1914 (5), in Duitsland pas in 1968 (7). Vanwege de gewoonte van tuinbezitters en plantsoenendiensten om hout te versnipperen kon de soort zich vervolgens snel uitbreiden (1,10,12,13). De hoed van oranjerode stropharia's is aanvankelijk bol, later vlak uitgespreid, 1.5 tot 6 centimeter in doorsnee, en aan de rand dikwijls voorzien van witte velumresten. De plaatjes aan de onderzijde zijn aanvankelijk gebroken wit, om spoedig via bleekgrijs en olijfgroen naar donker grijsbruin te verkleuren (9-11). De steel van de paddenstoel is wit, aan de basis dikwijls rood aangelopen, en in jonge toestand bedekt met vezeltjes of schubjes. De aanvankelijk aanwezige broze ring verdwijnt bij oude exemplaren meestal volledig (9,11).

Naam

De genusnaam Leratiomyces is een eerbetoon aan de Franse botanicus en plantenverzamelaar Auguste-Joseph Le Rat (1872-1910) (9). Op grond van moleculair biologisch onderzoek wordt de paddenstoel tegenwoordig niet meer ingedeeld in het genus Stropharia (4). De naam Stropharia is afgeleid van het woord strophium, dat "ring" of "band" betekent. Aurantiaca betekent "oranje", ceres "kersrood". Stropharia aurantiaca, Psilocybe aurantiaca, Hypholoma aurantiacum, Agaricus ceres en Naematoloma rubrococcineum zijn synoniemen van Leratiomyces ceres (9).

Eetbaarheid/nut

De oranjerode stropharia is niet eetbaar. Het eten van de paddenstoel veroorzaakt waarschijnlijk ingewandsstoornissen (9).

Waar gevonden

Oranjerode stropharia's verschenen in 2014 in de westberm van de Heemskerkstraat, ten noorden van de hoek met de Sportlaan. Schijnbaar op de grond tussen het gras, maar op een plek waar vanwege het rooien van bomen zaagsel en houtsnippers in de bodem terecht waren gekomen. In hetzelfde jaar verschenen ze ook op houtsnippers in de noordberm van het wandelpad dat parallel loopt aan de Hooglanden en de Fanerweg, en uitkomt op de Verlengde Hanckemalaan. In 2021 en 2022 hebben we de paddenstoel gezien in de berm van een wandelpad rond de sportvelden, op houtsnippers onder een tuinheg langs de Burgemeester Kruisingalaan, en op houtsnippers in onze eigen tuin aan de Boslaan. In de heemtuin "Tussen de Venen" in Muntendam hebben we de soort ook aangetroffen.

Literatuur
1. Arnolds E, van den Berg A (2005) De opkomst van snipperpaddestoelen. Coolia 48: 131–148.
2. Bridge PD, Prior C (2007) Introduction or stimulation?: The association of Stropharia aurantiaca with bark and wood-chip mulches. Eur J Soil Biol 43:101-108.
3. Bridge PD, Prior C (2010) Growth and spread of the woodchip associated fungus Leratiomyces ceres in undisturbed garden soils. Fungal Ecology 3:234-239.
4. Bridge PD, Spooner BM, Beever RE, Park DC (2008) Taxonomy of the fungus commonly known as Stropharia aurantiaca, with new combinations in Leratiomyces. Mycotaxon 103:109-121.
5. Daams J (1991) Stropharia aurantiaca in opmars. Coolia 34:37-44.
6. Fortey R (2004) Psilocybe aurantiaca and a case of mistaken identity. Field Mycology 5:77-80.
7. Kajan E (1984) Pilzporträt Nr. 3: Stropharia aurantiaca (Hypholoma aurantiacum). APN (Mitteilungsblatt der Arbeitsgemeinschaft Pilzkunde Niederrhein) 2:9-12.
8. Kreisel H (2000) Ephemere und eingebürgerte Pilze in Deutschland. In: Neozoen – Bereicherung oder Bedrohung der biologischen Vielfalt? Braunschweig, 73-76.
9. Leratiomyces ceres (Cooke & Massee) Spooner & Bridge - Redlead Roundhead. Document op www.first-nature.com.
10. Pegler DN, Legon NW (1998) Profiles of fungi: Stropharia aurantiaca, Psilocybe cyanescens. Mycologist 12:180-181.
11. Rockefeller A a.o. Leratiomyces ceres. Document op en.wikipedia.org.
12. Shaw PJA, Kibby G (2001) Aliens in the flowerbeds: The fungal biodiversity of ornamental woodchips. Field Mycology 2:6-11.
13. Shaw PJA, Butlin J, Kibby G (2004) Fungi of ornamental woodchips in Surrey. Mycologist 18:12-15.
14. Vellinga EC (2008) Wood Chip Fungi: Agrocybe putaminum in the San Francisco Bay Area. Fungi 1:5,37-39.