Parelstuifzwam (Lycoperdon perlatum)

Parelstuifzwam zijaanzichtGroepje parelstuifzwammenParelstuifzwam detail

De parelstuifzwam is een paddenstoelsoort met een wereldwijde verspreiding (1). De vruchtlichamen worden 3 tot 10 cm hoog en hebben de vorm van een omgekeerde peer. Ze bestaan uit een steelgedeelte en een sporenvormend gedeelte dat bolvormig is. Bij rijpheid van het vruchtlichaam komen de sporen vrij uit een opening aan de top (6). Vallende regendruppels (3), windvlagen of een stoot van een passerend dier kunnen dit proces in gang zetten. Het oppervlak van het sporenvormende gedeelte is bedekt met talrijke wratjes en kegelvormige stekeltjes. Bij aanraking vallen die er af en laten een netvormig patroon achter. Volgens de meeste mycologen leeft de parelstuifzwam van de afbraak van dood organisch materiaal, maar in een Mexicaans artikel wordt hij beschouwd als een mycorrhiza-paddenstoel (7). De zwam komt voor in wegbermen, tuinen, en op grazige open plekken in het bos (10). 

Naam
De genusnaam Lycoperdon betekent "wolfsscheet". Vermoedelijk heeft die betrekking op de uit het rijpe vruchtlichaam opwolkende sporen (5). De soortnaam perlatum betekent "bepareld". De bovenzijde van het vruchtlichaam is met pareltjes bedekt. 

Eetbaarheid/nut
In jonge toestand, zolang de inhoud van het vruchtlichaam nog wit van kleur is, zijn parelstuifzwammen eetbaar. De beparelde "hoedhuid" en de steel moeten wel eerst verwijderd worden en de paddenstoel moet worden gebakken.
Maar stuifzwammen op vervuilde grond kunnen beter niet voor consumptie worden verzameld, daar van de soort bekend is dat hij zware metalen (zoals kwik) in zijn vruchtlichamen kan ophopen (2). Indianen van de noordwestkust van Noord Amerika gebruikten de zwam als talisman en schreven er positieve krachten aan toe (9). De Cherokee stam gebruikte hem als bloedstelpend middel na een bevalling (1). Het inademen van de sporen van rijpe stuifzwammen is gevaarlijk en kan aanleiding geven tot lycoperdonose, een ernstige en soms zelfs dodelijke vorm van longontsteking (8). In Noord Amerika worden parelstuifzwammen gegeten door vliegende eekhoorns en als schuilplaats gebruikt door bepaalde kevers (10). De paddenstoel bevat een aminozuur met een afwijkende structuur dat niet in eiwitten kan worden ingebouwd, maar mogelijk wel aan glutamaatreceptoren in de hersenen kan binden (4).

Waar gevonden
Parelstuifzwammen hebben we regelmatig aangetroffen in een parkje aan het eind van de Van Houtenstraat, aan de rand van struikgewas., en in houtsingels rond de sportvelden. We zagen de paddenstoel ook in het  Natuurschoonbos in Nietap (Dr.) en in het natuurpark Tussen de Venen in Muntendam (Gr.).

Literatuur 
1. Colak A, Camedan Y, Faiz Ö, Sesli E, Kolcuoglu Y (2009) An esterolytic activity from a wild edible mushroom, Lycoperdon perlatum.
J Food Biochem 33:482-499.
2. Falandysz J, Nnorom IC, Jarzynska G, Romlinska D, Damps K (2012) Mercury bio-concentration by puffballs (Lycoperdon perlatum) and evaluation of dietary intake risks. Bull Environ Contam Toxicol 89:759-763.
3. Gregory PH (1949) The operation of the puff-ball mechanism of Lycoperdon perlatum by raindrops shown by ultra-high speed Schlieren cinematography. Transactions of the British Mycological Society 32:11-15.
4. Kaname M, Yoshifuji S (1992) First synthesis of lycoperdic acid. Tetrahedron Letters 33:8103-8104.
5. Lycoperdon perlatum Pers. - Common Puffball. Document op first-nature.com.
6. Marchant R (1969) The fine structure and development of the fructification of Lycoperdon perlatum. Transactions of the British Mycological Society 53:63-68.
7. Martinez-Amores E, Valdes M, Quintos M (1991) Seedling growth and ectomycorrhizal colonization of Pinus patula and P.radiata inoculated with spores of Helvella lacunosa, Russula brevipes or Lycoperdon perlatum. New Forests 4:237-245.
8. Munson EL, Panko DM, Fink JG (1997) Lycoperdonosis: Report of two cases and discussion of the disease. Clinical Microbiology Newsletter 19:17-24.
9. Nicholson MS (2009) Some spiritualistic uses of mushrooms. Fungi 2:26-27.
10. Rockefeller A a.o. Lycoperdon perlatum.
Document op en.wikipedia.org.

Terug naar de soortenlijst