De pijpknotszwam is een indrukwekkende paddenstoel die gevallen takjes van loofbomen afbreekt (vooral takjes van beuken, maar ook van hazelaars, berken, elzen en esdoorns) (2,3,6,8,10). De vruchtlichamen kunnen 20 cm hoog en 4 tot 5 mm breed worden, ze hebben de vorm van een honkbalknuppel en zijn van binnen hol. Omdat de kleur van de zwam overeenkomt met de kleur van gevallen blad, wordt hij ondanks zijn grootte dikwijls over het hoofd gezien. Aanvankelijk is het vruchtlichaam bleekgeel, maar later wordt het roodachtig bruin tot bruin (6). De schimmel heeft een voorkeur voor vochtige, basenrijke bodems (dus bij voorbeeld klei). Op droge, basenarme grondsoorten komt hij nauwelijks voor (6). Pijpknotszwammen verschijnen normaliter tussen het eind van september en november, vaak pas na de eerste nachtvorst. Ze kunnen tot het volgend jaar aanwezig blijven (6). Hoewel de paddenstoel ogenschijnlijk op de grond groeit, gaat hij in werkelijkheid altijd uit van begraven hout. Op het Noordelijk halfrond heeft de soort een grote verspreiding: hij komt in ieder geval voor in Europa, Noord Amerika en Japan (6).

De genusnaam Typhula betekent "rokerig" en heeft wellicht betrekking op de bruingele kleur (5,10). Het voorvoegsel macro betekent "groot". De soortnaam fistulosa betekent "buisvormig". Clavaria contorta en Clavaria fistulosa zijn synoniemen van Macrotyphula fistulosa (9). Andere synoniemen zijn: Clavaria ardenia, Tremella ferruginea, en Clavariadelphus fistulosus (10). Ook Clavariella fistulosa, Typhula fistulosa, Clavaria rigens, Clavaria pilipes, Clavaria pilosa, Clavaria tuberosa, Clavaria macrorhiza, en Pistillaria alnicola zijn synoniemen! (7). Volgens Spaanse auteurs is Clavaria contorta echter een afzonderlijke soort, en zou Macrotyphula fistulosa weer Typhula fistulosa moeten gaan heten (4). Verwantschappen tussen knotszwammen zijn onderzocht met behulp van moleculair-biologische technieken (1).

Wij hebben vruchtlichamen van de pijpknotszwam gevonden in het centrale bosperceel van het Smitpark in Zuidhorn, en in het bosje rond de Kuzemerkooi in Oldekerk.