Plooirokje (Parasola plicatilis)
Plooirokje jonge toestandPlooirokje uitgespreidPloorokje bovenaanzicht
Het plooirokje is een kleine paddenstoel uit de familie van de inktzwammen. Na een regenperiode verschijnen de vruchtlichamen dikwijls in groepjes in vochtig grasland, gazons en grazige wegbermen. De hoed heeft een doorsnee van 2 tot 3 centimeter. In het begin is deze ei- of eikelvormig (zie linkerfoto), maar later spreidt hij zich vlak uit. Vanwege het gegroefde of gevoorde oppervlak doet hij dan aan een plooirok, parasol, parachute of paraplu denken. De kleur van de hoed is aanvankelijk lichtbruin met een donkerder centrum, maar wordt later meer grijsachtig. De plaatjes aan de onderzijde zijn aanvankelijk gebroken wit, later donkergrijs en uiteindelijk zwart. Ze vervloeien echter niet tot inkt, zoals dit bij grotere inktzwamsoorten gebeurt (7,12). De steel is crèmekleurig en wordt ongeveer 6 centimeter lang.  Het mycelium van plooirokjes leeft van de afbraak van dood plantaardig materiaal (10,13). In een Pools (1) en een Brits (5) onderzoek behoorden plooirokjes tot de paddenstoelsoorten die in een agrarische omgeving het meest werden gezien. De vruchtlichamen kunnen verschijnen van begin april tot eind november, maar laten tijdens warme en droge zomermaanden verstek gaan. Op een vindplaats zijn ze normaliter drie tot vier keer per jaar aanwezig, in sommige jaren zelfs zes maal. Ze kunnen zich binnen 24 uur volledig ontwikkelen en blijven meestal niet langer dan 48 uur staan (6,12).

Naam
De genusnaam Parasola betekent "parasol", de soortnaam plicatilis "geplooid". Er bestaan veel kleine inktzwamsoorten die sterk op het plooirokje lijken en daarvan alleen door middel van microscopisch onderzoek kunnen worden onderscheiden (9,12). De systematische positie van het plooirokje is al sinds het begin van de twintigste eeuw omstreden (7). In enkele oude boeken wordt de paddenstoel "gevoorde inktzwam" genoemd. Coprinus plicatilis en Agaricus plicatilis zijn synoniemen van Parasola plicatilis (9,12).

Eetbaarheid/nut
Plooirokjes zijn niet eetbaar en wellicht zelfs giftig (12). Tijdens de afbraak van plantaardig materiaal door de paddenstoel kunnen er organohalogeenverbindingen ontstaan, o.a. chloorhoudende metabolieten van hydrochinon (8). Biotechnici zijn in het mycelium van de plooirokinktzwam geïnteresseerd omdat dit in staat is om kleurstoffen af te breken en mogelijk gebruikt kan worden bij de zuivering van industrieel afvalwater (2-4). De vruchtlichamen bevatten diterpenen. Eén van die stoffen bezit anti-tumor eigenschappen (11).

Waar gevonden
We hebben plooirokjes binnen Zuidhorn in allerlei grazige bermen aangetroffen, o.a. langs de Verlengde Hanckemalaan, Gaickingalaan en Fanerweg.

Literatuur
1. Adamczyk J, Glowacki L, Penczak T (2004) Structure of macrofungus communities in different habitats of small postglacial pond margins. Acta Oecologica 25:53-60.
2. Akdogan HA, Canpolat M (2013) Removal of reactive Orange 16 by immobilized Coprinus plicatilis in the batch shaking bioreactor. Fibers and Polymers 14:76-81.
3. Akdogan HA, Topuz MC, Urhan AA (2014) Studies on decolorization of reactive blue 19 textile dye by Coprinus plicatilis. J Environ Health Sci Eng 12:49.
4. Akdogan HA, Topuz MC (2014) Decolorization of Turqoise Blue HFG by Coprinus plicatilis for water bioremediation. Bioremediation J 18:287-294.
5. Baird RE, Summer DR, Mullinix BG, Dowler CC, Phatak SC, Johnson AW, Chalfant RB, Gay JD, Chandler LD, Baker SH (1993) Occurrence of fleshy fungi from agricultural fields. Mycopathologia 122:29-34.
6. Bond TET (1981) Macro-fungi on a garden lawn, 1971-1978. Bull Br Myc Soc 15:99-138.
7. Buller AHR (1915) Some critical remarks on the generic positions of Psathyra urticaecola Berk. et Broome, Coprinus plicatilis Fr., and Psathyrella disseminata Pers. Trans Br mycol Soc 5:482-489.
8. Field JA, Verhagen FJM, de Jong E (1995) Natural organohalogen production by basidiomycetes. Trends Biotechnol 13:451-456.
9. Gemeiner Scheibchentintling Parasola plicatilis. Document op tintling.com.
10. Kuo M (2011) Parasola plicatilis. Document op mushroomexpert.com.
11. Liu Y, Li Y, Ou Y, Xiao S, Lu C, Zheng Z, Shen Y (2012) Guanacastane-type diterpenoids with cytotoxic activity from Coprinus plicatilis. Bioorg Med Chem Lett 22:5059-5062.
12. Parasola plicatilis (Curtis) Redhead, Vilgalys & Hopple - Pleated Inkcap. Document op first-nature.com.
13. Van Hertum J e.a. Plooirokje. Document op nl.wikipedia.org.

Terug naar de soortenlijst