De
purperen gordijnzwam
groeit volgens de meeste paddenstoelenboeken en ook volgens sommige
artikelen (3,6,12,13)
onder naaldbomen. Maar in Nederland, en ook in Engeland, is het
een mycorrhiza-partner van beuken en eiken in lanen en parken op
kalk-
en voedselrijke klei (5). In Japan groeit hij ook bij eiken (8) en
volgens een
Fins artikel kan hij bovendien mycorrhiza vormen met wilgen (7). De hoed heeft
een diameter van 5 tot 15 cm, en is aanvankelijk bol om zich later uit te
spreiden. De hoedrand is vooral bij jonge exemplaren naar binnen gerold, voelt
kleverig aan en is bedekt met parallel lopende draadvormige vezels. De
bovenzijde van de hoed is roestbruin tot grijsblauw. De steel is stevig, heeft paarse
tinten, en is voorzien van een flinke knol aan het eind. Hij kleurt intensiever
violet bij aanraking of beschadiging. De plaatjes zijn aanvankelijk violet,
maar worden uiteindelijk roestkleurig (4). De paddenstoel kan worden verward
met de veel algemenere paarse schijnridderzwam (Lepista nuda). Dat hadden wij aanvankelijk ook gedaan, totdat we
door ervaren mycologen op onze fout werden gewezen. We zijn niet de enigen die deze fout maken,
gezien een artikeltje in een Italiaans tijdschrift (2).
Naam
De genusnaam Cortinarius is een verwijzing naar het
spinnewebachtige gordijn (in het Latijn cortina)
dat bij jonge exemplaren de plaatjes bedekt.De soortsnaam purpurascens betekent "paars wordend". De paddenstoel
heeft de neiging om karakteristieke paarse vlekken te ontwikkelen (5). Vanwege
deze eigenschap en vanwege de knol aan de steel wordt hij in Duitsland
"Purpurfleckender Klumpfuss" genoemd (9,10). Agaricus purpurascens en Phlegmacium
purpurascens zijn synoniemen van Cortinarius
purpurascens (5).
Eetbaarheid/Nut
De purperen gordijnzwam is
eetbaar. Hij bevat pigmenten die vrije radicalen kunnen wegvangen en daarom als
antioxidanten werken (1). In een deel van China waar hij veel voorkomt
(Ningxia), wordt hij voor consumptie verzameld (4). Men heeft in China ook
pogingen ondernomen om de paddenstoel te kweken (11). Maar de smaak en
voedingswaarde van de vruchtlichamen is niet bijzonder en de soort is in
Nederland zeldzaam, dus behoort men hem te laten staan. Bovendien kan de
purperen gordijnzwam worden verwisseld met andere gordijnzwam-soorten die
buitengewoon giftig zijn (3,5).
Waar gevonden
Purperen
gordijnzwammen
hebben we aangetroffen in de zuidberm van de Hanckemalaan, tussen het
Akkerend
en de Gast, in de grasstrook tussen het fietspad en de weg. De
paddenstoel verscheen ook een aantal malen in de noordberm van de
Hanckemalaan en de zuidberm van de Patrijzenlaan, steeds
bij zomereiken.
Literatuur
1.
Bai MS, Wang C, Zong SC, Lei M, Gao JM (2013) Antioxidant polyketide phenolic
metabolites from the edible mushroom Cortinarius
purpurascens. Food Chemistry 141:3424-3427.
2.
Cardinali M (2013) Lepista nuda &
Cortinarius purpurascens. Il
Sottobosco, 18:14.
3.
Cortinaire purpurescent. Webdocument op http://mycorance.free.fr/valchamp.
4. Cortinarius
purpurascens. Webdocument op en.wikipedia.org.
5.
Cortinarius purpurascens (Fr.) Fr. –
Bruising webcap. Webdocument op www.first-nature.com.
6.
Humphrey JW, Newton AC, Peace AJ, Holden E (2000) The importance of conifer
plantations in northern Britain as a habitat for native fungi. Biological
Conservation 96:241-252.
7.
Loree MAJ, Lumme I, Niemi M, Tormala T (1989) Inoculation of willows (Salix spp.) with ectomycorrhizal fungi
on mined boreal peatland. Plant and Soil 116:229-238.
8.
Miyauchi S (2000) Cortinarius
purpurascens var. largusoides and Cortinarius
herpeticus var. fageticola new to Japan. Mycoscience 41:407-410.
9.
Purpurfleckender Klumpfuss. Webdocument op www.natur-in-nrw.de.
10.
Purpurfleckender Klumpfuss. Webdocument op www.pilze.ch.
11.
Tu B (1999) Study on the cultivation and isolation of Cortinarius purpurascens. Edible Fungi of China 5.
12.
Ying Z, De-Qun Z, Zhou TS, Ou XK (2012) New records and distribution of
macrofungi in Laojun Mountain, Northwest Yunnan, China. Mycosystema 31:196-212.
13. Zhao Q, Li RC, Xu ZZ, Yuan LC (2007) Investigation on
the distribution and eco-environment of Cortinarius purpurascens Fr. in
LaojunMountain, Yunnan. Journal of Yunnan
Agricultural University 22: 412-416