Rimpelende melkzwam (Lactarius tabidus)
De
rimpelende melkzwam is een heel algemeen voorkomende, middelgrote
paddenstoel (hoeddoorsnee tot 5 cm), die in nauwe samenwerking (ectomycorrhiza)
leeft met verschillende soorten loof- en naaldbomen (11). De hoed van
de
paddenstoel spreidt zich snel uit waarbij hij een trechtervormig
ingedeukt centrum krijgt. In het midden van dat centrum kan een kleine
papil aanwezig zijn. De kleur van de hoed is bleek oranje tot helder
oranjebruin. In zeldzame gevallen kunnen er vlekken of vage zoneringen
aanwezig zijn. De hoedrand vertoont - vooral bij uitgedroogde
exemplaren - radiale rimpels en groeven. De plaatjes aan de onderzijde
van de hoed zijn aanvankelijk witachtig maar worden later vleeskleurig
of bleek kaneelkleurig.
Ze staan dicht opeen en zijn aangehecht aan de steel. De steel heeft
ongeveer dezelfde kleur als de hoed. Bij oude exemplaren wordt hij hol
en breekbaar. Het melksap is wit en waterig, maar neemt (wanneer men
het op een papieren zakdoekje laat opdrogen) langzaam een
geelachtige kleur aan (8,10). Het smaakt aanvankelijk mild, maar wordt
na
enkele minuten prikkelend bitter en scherp (8,10). Oude exemplaren
van
de rimpelende melkzwam geven dikwijls geen melksap meer af (5,8).
Volgens een Duitse website groeit de paddenstoel in het laagland vooral
in loofbos op zure grond (onder berken, elzen, of eiken), maar in het
middel- en hooggebergte vooral in sparren- en gemengd bos (5). In
Noord Duitsland groeit hij ook bij geoorde wilg, grauwe
wilg en laurierwilg (7). Volgens een recent artikel
wijst aanwezigheid van de rimpelende melkzwam op de afwezigheid
van mycelia van stekelzwammen (3).
Naam
De genusnaam Lactarius betekent "melkgevend". De soortnaam tabidus
betekent "vervallen", "vergaan" of "verweerd". Lactarius theiogalus is een synoniem van Lactarius tabidus (11). Theiogalus is afgeleid van het woord theion dat "zwavel" en het woord gala
dat "melk" betekent. Dit heeft betrekking op het verkleuren van het
melksap. De Duitse bijnaam "Milder Schwefel-Milchling" houdt hiermee
ook verband (4). De rimpelende melkzwam
kan gemakkelijk met verwante melkzwammensoorten worden verwisseld en de
verwantschappen binnen deze groep van paddenstoelen zijn nog niet geheel opgehelderd (6,9).
Eetbaarheid/nut
Rimpelende
melkzwammen zijn niet eetbaar. Uit de paddenstoel is een vetzuur
geïsoleerd met 18 koolstofatomen en een keto-groep op de 6-positie
(6-oxooctadecanoic acid). Dit vetzuur staat sindsdien bekend als
"lactarisch zuur" of "lactarinisch zuur", een verwijzing naar de genusnaam Lactarius (1). De paddenstoel kan radioactief cesium uit de omgeving in zijn vruchtlichamen ophopen (2 ).
Waar gevonden
Wij
hebben rimpelende melkzwammen op meerdere plaatsen in Zuidhorn
gevonden. De bovenstaande foto's werden gemaakt in de
oostberm van de Wilhelminalaan. De paddenstoelen stonden bij beuken en een haagbeukenheg.
Literatuur
1. Belova NV, Bekker AM, Gurevich LS (1986) 6-Oxooctadenoic acid from the
fruiting bodies of Lactarius theiogalus. Chemistry of Natural
Compounds 22:476-477.
2. De Meijer RJ, Aldenkamp FJ, Jansen AE (1988) Resorption of cesium
radionuclides by various fungi. Oecologia 77:268-272.
3. Feest A, Smith JH (2015) The mycosociology of macrofungi as indicators
of the presence of stipitate hydnoids. Mycosphere 6:127-132.
4. Flatter-Milchling. Document op de.wikipedia.org.
5. Flatter-Reizker Lactarius theiogalus. Document op tintling.com.
6. Idzerda S, Noordeloos ME (1997) Studies in Lactarius sect. Tabidi.
Österr Z Pilzk 6:71-89.
7. Kreisel H (1965) Ektotrophbildende Pilze als Begleiter der Kriechweide,
Salix repens L. Westfälische Pilzbriefe 5:135-139.
8. Lactarius tabidus Fr. - Birch Milkcap. Document op first-nature.com.
9. Nuytinck J, Verbeken A, Delarue S, Walleyn R (2003) Systematics of
European sequestrate Lactaroid Russulaceae with spiny spore
ornamentation. Belgian Journal of Botany 136:145-153.
10. Satta G (2010) Lactarius tabidus Fries = Lactarius theiogalus (Bull.:
Fr.) Gray. Document op funghiitaliani.it.
11. Tanchaud P (2015) Lactarius tabidus Fr. Document op mycocharentes.fr.
Terug naar de soortenlijst