De roodbruine gordijnzwam is een fraaie paddenstoel, die vooral groeit in lanen en in de berm van boswegen met een ondergroei van kort gras (1,12). Het mycelium van deze soort leeft in nauwe samenwerking (ectomycorrhiza) met verschillende loofbomen. In Belgische, Duitse, Franse en Spaanse publicaties wordt gezegd dat de vruchtlichamen zich alleen bevinden bij berken (7,9,11,13), maar in andere delen van Europa en in Noord Amerika staat hij ook bij andere boomsoorten, waaronder haagbeuken (5), eiken (1,4,5,8), linden (1), beuken (1), abelen (1), ratelpopulieren (3,6), wilgen (1,12), hazelaars (12), kruipwilgstruikjes (1) en Amerikaanse tamme kastanje (2). De hoed van deze gordijnzwam heeft een doorsnee van 3 tot 8 cm, en de steel is 6 tot 13 mm dik. Het hoedoppervlak doet enigszins vettig aan en is helder oranjebruin tot roodbruin van kleur. Bij uitdroging verbleekt het en gaat het er grotendeels okerkleurig uitzien. De plaatjes aan de onderzijde van de hoed zijn okerbruin en staan dicht opeen (1,9). De rand van de plaatjes is niet getand (5). Bij jonge exemplaren heeft de hoed een witte rand (4) en de hoedrand kan zwakke, radiaal verlopende rimpels hebben (5,7). De steel van de paddenstoel heeft soms een verbrede basis. Het steeloppervlak is in droge toestand okerbruin en bedekt met aanliggende, witte vezels (5,9,13).

De genusnaam Cortinarius betekent "met een sluier" (of: een gordijn), de soortnaam subbalaustinus "als de bloem van een granaatappel". Er zijn veel paddenstoelsoorten die op de roodbruine gordijnzwam lijken, zoals de gegordelde berkengordijnzwam (Cortinarius bivelus), de rondsporige gordijnzwam (Cortinarius balaustinus), de abrikoosgordijnzwam (Cortinarius armeniacus) en de vage gordijnzwam (Cortinarius illuminus). De laatste twee soorten zijn echter zeer zeldzaam en groeien onder naaldbomen. De gegordelde berkengordijnzwam heeft een minder felgekleurde hoed dan de roodbruine en heeft meestal een kortere en dikkere steel. Cortinarius balaustinus en C.subbalaustinus kunnen worden onderscheiden op grond van de vorm van de sporen (7). Een andere soort die op de roodbruine gordijnzwam kan lijken is de kousenvoetgordijnzwam (Cortinarius saturninus), een ectomycorrhiza-partner van wilg en populier (11). Verwantschappen binnen de familie van de gordijnzwammen zijn onderzocht met moleculair-biologische technieken (10).

Roodbruine gordijnzwammen zijn voor mensen oneetbaar (12,13).

Bovenstaande foto's werden gemaakt in het natuurpark Tussen de Venen in Muntendam (Gr.). De determinatie van deze waarneming is door experts bevestigd. We menen de soort in Zuidhorn ook op allerlei plaatsen te hebben aangetroffen: in de oostberm van de Gast, in de westberm van het noordelijk eind van de Boslaan, bij de halfverharde parkeerplaats van de hockeyvereniging aan het Van Starkenborghkanaal ZZ en in de zuidberm van de Zuiderweg, dichtbij Enumatil. Die waarnemingen zijn echter (nog?) niet gevalideerd. Op de genoemde vindplaatsen stonden de paddenstoelen bij: berken, eiken (2 x), abelen en berken.

1. Arnolds E, Chrispijn R, Enzlin R (2014) Roodbruine gordijnzwam. In: Ecologische Atlas van de Paddenstoelen van Drenthe, deel 2, blz. 594.
2. Bauman JM, Francino S, Santas A (2018) Interactions between ectomycorrhizal fungi and chestnut blight (Cryphonectria parasitica) on American chestnut (Castanea dentata) used in coal mine restoration. AIMS Microbiology 4:104-122.
3. Bidaud A (1992) Champignons rares ou méconnus récoltés dans la région Rhône-Alpes-Auvergne en 1991. Bull mens Soc linn Lyon 61:235-239.
4. Bojantchev D. Cortinarius subbalaustinus Rob. Henry (1991). Document op mushroomhobby.com.
5. Cortinarius subbalaustinus. Document op pl.wikipedia.org.
6. Cripps CL. Mycorrhizal fungi of aspen forests: natural occurrence and potential applications. In: Shepperd WD et al., Sustaining Aspen in Western Landscapes: Symposium Proceedings. Proceedings RMRS-P-18. U.S. Department of Agriculture, Forest Service, Rocky Mountain Research Station. Fort Collins, CO.
7. Emsens G. Cortinarius subbalaustinus. Roodbruine gordijnzwam. Document op fenf.be/padclub/ipadclubfungisensulato.
8. Kalucka IL, Jagodzinski AM, Nowinski M (2016) Biodiversity of ectomycorrhizal fungi in surface mine spoil restoration stands in Poland – first time recorded, rare, and redlisted species. Acta Mycol 51:1080.
9. Muñoz JA (2021) Cortinarius subbalaustinus Rob. Henry. Fichas Micológicas, no.619. Document op micologica-barakaldo.org.
10. Stensrud O, Orr RJS, Reier-Røberg K, Schumacher T, Høiland K (2014) Phylogenetic relationships in Cortinarius with focus on North European species. Karstenia 54:57-71.
11. Tanchaud P (2024) Cortinarius subbalaustinus Henry. Document op mycocharentes.fr.
12. Zimtblättriger Birkenwasserkopf. Document op 123pilze.de.
13. Zimtblättriger Birken-Wasserkopf Cortinarius subbalaustinus (Tel.). Document op tintling.com.