Sombere_fluweelboleet

Sombere fluweelboleten zijn middelgrote gaatjeszwammen (hoeddoorsnee 3 tot 10, meestal minder dan 6 cm) die in lichte bossen, parken en wegbermen kunnen worden aangetroffen, meestal in de buurt van eiken (2,3,13), soms ook bij beuken of haagbeuken en in een enkel geval bij naaldbomen (5,8,12). De soort heeft een voorkeur voor tamelijk voedselrijke zandgrond (5,10). Het mycelium van deze paddenstoel vormt ectomycorrhiza met de wortels van zulke bomen. De hoed is kussenvormig en het hoedoppervlak heeft een olijfbruine kleur. In jonge toestand is het fluwelig, maar bij uitdroging of veroudering krijgt het ondiepe of diepe barsten. Het vlees in de barsten is heel lichtgeel van kleur, bijna wit (4,5,6,8,10,13). De poriënlaag aan de onderzijde van de hoed is aanvankelijk bleekgeel, maar wordt later olijfgroen en al spoedig sponzig. Uiteindelijk ziet hij er bruin tot grijsbruin uit. De poriën zijn grillig van vorm, rond tot hoekig en meestal nogal groot. De steel is bovenaan geelachtig en onderaan donkerder van kleur (bruin tot olijfbruin) (2). Hij is vezelig, soms voorzien van lage dwarsribbels en aan het uiteinde dikwijls taps toegelopen (3,5,10). Sombere fluweelboleten komen behalve in Europa ook voor in Noord Amerika (7).

Het Griekse woord xeros betekent "droog" en kome is haardos, dus een Xerocomus is een "droge pruik". Vermoedelijk heeft dit betrekking op het hoedoppervlak van de paddenstoel, dat droog aanvoelt. Xerocomellus betekent "op Xerocomus lijkend". De soortnaam porosporus is afgeleid van het Griekse woord poros dat "doorgang" of "overgang" betekent, en het woord sporus ("met betrekking tot de sporen"). De sporen van deze paddenstoel (althans, de meeste van zijn sporen) hebben een opvallende kiempore aan het afgeknotte einde (4,5,7,12). Xerocomus porosporus en Boletus porosporus zijn synoniemen van Xerocomellus porosporus (6,7,11). De paddenstoel kan worden verwisseld met de noordelijke fluweelboleet (Xerocomus fennicus) (9), die echter in Nederland zeer zeldzaam is. Xerocomus truncatus werd vroeger beschouwd als een andere mogelijke dubbelganger, maar tegenwoordig meent men dat die soort alleen maar voorkomt in Noord Amerika (13).

Sombere fluweelboleten zijn eetbaar, maar smakeloos en papperig en niet waard om te worden verzameld (7,10). Volgens een Duitse website moeten ze minstens 15 tot 20 minuten worden gekookt om te kunnen worden verdragen. Ze kunnen bij sommige mensen ook een allergische reactie te weeg brengen (1).

Bovenstaande foto's van een sombere fluweelboleet werden gemaakt in het natuurgebied Boshuizerbergen bij Venray (N.Br.). Het was tijdens een erg droge en warme zomer, in de maand juli. We vermoeden dat we de paddenstoel ook in Zuidhorn een aantal malen hebben gezien, maar die waarnemingen zijn niet gevalideerd.

1. Falscher Rotfußröhrling, Düsterner Rotfußröhrling Xerocomellus porosporus. Document op 123pilze.de.
2. Falscher Rotfußröhrling Xerocomellus porosporus. Document op tintling.com.
3. Hills AE (2008) The genus Xerocomus. A personal view, with a key to the British species. Field Mycology 9:77-96.
4. Kallio P, Heikkila H (1978) The boletes of Finland I. Genus Boletus. Karstenia 18:1-19.
5. Noordeloos ME (2007) Hoe raak ik thuis in de boleten 7. De fluweelboleten (Xerocomus) van Nederland. Coolia 50:1-20.
6. Oolbekkink GT (1991) The taxonomic value of the ornamentation of spores in 'the Xerocomus-group' of Boletus. Persoonia 14:245-273.
7. O'Reilly P (2022) Xerocomellus porosporus (Imler ex Bon) Šutara - Sepia Bolete. Document op first-nature.com.
8. Peintner U, Ladurner H, Simonini G (2003) Xerocomus cisalpinus sp. nov., and the delimitation of species in the X. chrysenteron complex based on morphology and rDNA-LSU sequences. Mycol Res 107:659-679.
9. Saitta S (2006) Xerocomellus porosporus (Imler ex Bon & G. Moreno) Šutara. Document op salvatoresaitta.it.
10. Sombere fluweelboleet. Document op nl.wikipedia.org.
11. Šutara J (2008) Xerocomus s. l. in the light of the present state of knowledge. Czech Mycol. 60:29–62.
12. Taylor A, Eberhardt U (2006) Släktet Xerocomus i Sverige. Svensk Mykologisk Tidskrift 27:35-48.
13. X.porosporus. Document op boletales.com.