Steenpurperschaaltje (Lecidella stigmatea)
Steenpurperschaaltje
Steenpurperschaaltje is een korstmos met een 0,2 tot 0,6 mm dik thallus, dat dofgrijs of grijsbruin van kleur is en een fijnkorrelig oppervlak heeft (11). Soms is het door barstjes in kleine gebiedjes opgesplitst (4,7). Op het thallus kunnen groene, bruine, zwarte of roestkleurige vlekken ontstaan (7,8). De apotheciën van dit korstmos zijn donkerbruin, blauwzwart tot zwart, 0,4 tot 1,5 mm groot, vlak of enigszins bol (4,8,11), met een uitpuilende of afstaande rand (9). De soort kan op muren en plaveisel, cement en mortel, kalkhoudend en kiezelhoudend gesteente worden aangetroffen (6,8), op relatief goed belichte standplaatsen (3). In zeldzame gevallen kan hij op de stamvoet van bomen verschijnen (11). Hij is ook te vinden op het graniet van hunebedden (1) en op het dak van de Keulse Dom (2). De thalli bevatten bijzondere pigmenten, zoals lichexanthon en atranorine (5). Steenpurperschaaltje komt vermoedelijk over de hele wereld voor (11). De soort is niet erg stikstofminnend, en hij heeft een voorkeur voor min of meer horizontale oppervlakken (10).

Naam

De genusnaam Lecidella is afgeleid van het Griekse woord lecidos, dat “bord” of “kom” betekent, en het Latijnse achtervoegsel ella, dat aangeeft dat Lecidella een afsplitsing is van Lecidea. De soortnaam stigmatea is afgeleid van het Griekse woord stigma, dat “brandvlek” of “schandvlek” betekent, en het Latijnse achtervoegsel ea (“gemaakt van”). Stigmatea betekent dus: “van vlekkige aard”.

Waar gevonden

Wij hebben dit korstmos aangetroffen op blokken natuursteen langs wegen en paden in onze woonplaats, Zuidhorn, onder andere langs de Gastlaan. En op stoeptegels in Sauwerd (Gr.).

Literatuur

1. Aptroot A, Bakker S, Van den Boom P, Van Herk C, Spier L (1995) Lichenen op hunebedden. Buxbaumiella 38:16-24.
2. Bungartz F (1999) Die Flechten des Kölner Doms: Wiederbesiedelung oder Reliktvorkommen? Rheinische Heimatpflege 36:14-25.
3. Fleck-Schwarznapfflechte. Document op www.123pilzsuche.de.
4. Gérault A. Lecidella stigmatea (Ach.) Hertel & Leuckert. Document op www.lichensmaritimes.org.
5. Hertel H, Leuckert C (1969) Über Flechtenstoffe und Systematik einiger Arten der Gattungen Lecidea, Placopsis und Trapelia mit C+ rot reagierendem Thallus. Willdenowia 5:369-383.
6. Lecidella stigmatea. Document op www.dorsetnature.co.uk.
7. Lecidella stigmatea. Document op fungi.myspecies.info.
8. Lecidella stigmatea. Document op www.irishlichens.ie.
9. Marqua J. Fleck-Schwarznapfflechte Lecidella stigmatea (Ach.) Hertel & Leuckert. Document op www.pilzflora-ehingen.de.
10. Van Herk CM (2009) Korstmossen op bestratingen in Sas van Gent. Lichenologisch Onderzoekbureau Nederland, Soest.
11. Zulfiqar R, Habib K, Khan M, Khalid AN (2020) A taxonomic and phylogenetic study of some Lecidella species from Pakistan. J Plant Taxonomy Geography 75:219-230.

Terug naar de soortenlijst