Stobbezwammetje (Kuehneromyces mutabilis)



Het stobbezwammetje leeft als saprofyt op dood loofhout en naaldhout.
In het laagland heeft de schimmel een voorkeur voor loofhout, in bergachtig
gebied (boven de 700 meter) groeit hij ook op naaldhout. De paddenstoeltjes verschijnen
(meestal in groot aantal) op rottende stronken, boomstompen en gevallen
stammen. De hoed heeft een duidelijke umbo
(verhoogd middengedeelte). Hij is 3 tot 6 cm breed en
honingkleurig, kaneelkleurig of roodbruin. Bij droog weer is hij
lichter dan bij nat weer, en bij nat weer kan hij behalve donkerder ook
tweekleurig worden (met een lichter centrum en een donkere rand,
(4,12)). De eigenschap van sommige paddenstoelsoorten om bij
bevochtiging van kleur te veranderen noemt men hygrofaan.
De rand van de hoed is geribbeld. De plaatjes aan de onderzijde zijn
aanvankelijk lichtbruin maar verkleuren naar roestbruin wanneer de
sporen rijpen. Ze lopen enigszins af langs de steel. De steel is dun en
heeft een afstaande ring (overblijfsel van het velum partiale
dat in jonge toestand van de paddenstoel de plaatjes bedekt), maar die
ring kan bij veroudering geheel of gedeeltelijk afvallen (9). De steel
is vezelig van structuur en hol (3). Onder de
ring is de steel donker van kleur en geschubd, erboven is hij lichtgeel
(2,9). Over de vraag hoe de paddenstoeltjes groeien en zich
ontwikkelen is een artikel van een Nederlandse onderzoeker
verschenen (6). Op een donkere groeiplaats blijven stobbezwammetjes veel kleiner dan op
een goed belichte plek (2).
Naam
De genusnaam Kuehneromyces is een eerbetoon aan Robert Kühner (1903-1996), een Franse mycoloog (8). De soortnaam mutabilis betekent "veranderlijk". Die heeft betrekking op de neiging van de hoed om bij bevochtiging van kleur te veranderen (4). Galerina mutabilis en Pholiota mutabilis zijn synoniemen van Kuehneromyces mutabilis (2,4).
Eetbaarheid/nut
De
hoeden van stobbezwammetjes
zijn uitstekend eetbaar, maar alleen na grondige verhitting (10), en
hebben een aangename "paddenstoelgeur" (nooit een meelgeur!). Toch
kan men ze beter niet verzamelen, daar er een groot risico is op
verwisseling met het dodelijk giftige bundelmosklokje (Galerina marginata) en
andere giftige paddenstoelen, die samen met stobbezwammetjes op
een boomstronk kunnen groeien (2,4,9-12). Het Japanse
stobbezwammetje (of Japans fluweelpootje, Pholiota nameko)
heeft een enigszins vergelijkbare smaak (10) en is commercieel
verkrijgbaar
(tijdens de november en decembermaanden ook in een bekende supermarkt
met vierletterige naam in Zuidhorn). Het mycelium van het
stobbezwammetje was betrokken in meerdere onderzoeken die ten doel
hadden om schimmels voor het saneren van verontreinigde bodem in
te zetten (1,7). De paddenstoel bevat plantenstoffen met
antivirale (5) en tumorgroei remmende (10) eigenschappen.
Waar gevonden
We
hebben stobbezwammetjes aangetroffen in het noordelijk deel van het Smitpark. Ook vonden we
eens een groot aantal stobbezwammetjes op een boomstronk in het NAM
park (terrein van de gasopslag) in Grijpskerk.
Literatuur
1.
Anasonye F, Winquist E, Räsänen M, Kontro J, Björklöf K, Vasilyeva G,
Jørgensen KS, Steffen KT, Tuomela M (2015) Bioremediation of TNT
contaminated soil with fungi under laboratory and pilot scale
conditions. International Biodeterioration & Biodegradation
105:7-12.
2. Gemeines Stockschwämmchen. Document op de.wikipedia.org
3. Gemeines Stockschwämmchen, Stockschwämmchen - Kuehneromyces mutabilis. Document op www.natur-in-nrw.de.
4. Kuehneromyces mutabilis (Schaeff.) Singer & A.H. Sm. - Sheathed Woodtuft. Document op www.first-nature.com.
5. Lindequist U, Niedermeyer THJ, Jülich WD (2005) The pharmacological potential of mushrooms. eCAM 2(3):285–299.
6. Reijnders AFM (1971) The development of Kuehneromyces mutabilis (Agaricales). Acta Bot Neerl 20:305-308.
7.
Sack U, Heinze TM, Deck J, Cerniglia CE, Martens R, Zadrazil F,
Fritsche W (1997) Comparison of Phenanthrene and Pyrene Degradation by
Different Wood-Decaying Fungi. Appl Environ Microbiol 63:3919-3925.
8. Singer R, Smith AH (1946) The Taxonomic Position of Pholiota mutabilis and Related Species. Mycologia 38:500-523.
9. Stobbezwammetje - Kuehneromyces mutabilis. Document op www.natuur-wereld.be.
10. Stockschwämmchen. Document op www.123pilze.de.
11. Stockschwämmchen Kuehneromyces mutabilis. Document op tintling.com.
12. Stockschwämmchen (Kuehneromyces mutabilis). Document op www.toxinfo.org.
Terug naar de soortenlijst