Vaaggegordelde
melkzwam (Lactarius
evosmus)
De
vaaggegordelde melkzwam is
een tamelijk zeldzame, middelgrote tot grote paddenstoel (hoeddoorsnee
6 tot 12 cm) die groeit bij populieren
(of abelen), op zware kleigrond en bij witte abelen in de duinen, op
kalkrijke zandgrond. In Duitsland kan hij soms ook
bij eiken, beuken, haagbeuken of wilgen staan (2). In België
groeit hij vooral bij
populier, maar heel af en toe ook bij eik en kruipwilg (4) en in
Frankrijk bij
hazelaars (8) en coniferen (10). De bovenzijde van de hoed is
bleekgeel en voorzien van smalle, okerkleurige
concentrische
ringen die vrij duidelijk of nogal vaag kunnen zijn. Het
hoedcentrum is dikwijls donkerder van kleur dan
de rest van het oppervlak, en de hoedrand is juist lichter. De hoed is
aanvankelijk gewelfd, en later steeds meer trechtervormig verdiept
met een golvende rand. De hoedhuid is in vochtige toestand
kleverig en zijdeachtig glanzend. De plaatjes aan de onderzijde van de
hoed zijn aanvankelijk witachtig, maar later bleekgeel met een
vleugje
roze tot okerbruin. Ze staan dicht opeen en zijn breed aangehecht, of
lopen met een tandje langs de steel af. De steel is aan de
basis wat
dunner dan hogerop. Bij jonge vruchtlichamen is hij egaal bleekgeel van
kleur maar later ontwikkelt hij geelbruine, bruine of
kaneelkleurige vlekken (2). De verspreiding van
de soort is nog onvoldoende bekend, maar hij komt in ieder geval voor
in Europa, Noord AFrika, Noord Amerika, en Mexico (2).
In Nederland, Duitsland, en België is de paddenstoel nogal
zeldzaam (5,6,7), maar in Estland is hij algemeen (11).
Naam
De genusnaam Lactarius betekent "melkgevend" en is de
aanduiding van een paddenstoel met melksap. De soortnaam evosmus is een
samentrekking van de woorden eu
(Gr. goed) en osmus,
en betekent "goed ruikend" of "welriekend" (5). De fijngegordelde melkzwam (Lactarius zonarius) lijkt sterk
op de vaaggegordelde en groeit ook op klei, maar bij eiken
(3). De gekroesde melkzwam (Lactarius acerrimus)
is een andere dubbelganger van de vaaggegordelde, maar ook
die groeit bij eiken
(10). Omdat er op onze vindplaats alleen populieren aanwezig
waren en geen enkele andere boomsoort, nemen wij aan dat wij de
vaaggegordelde
melkzwam hebben gezien.
Eetbaarheid/nut
Vaaggegordelde
melkzwammen smaken na enig kauwen erg scherp en zijn
giftig. Ze bevatten bitterstoffen met een
terpenoïde structuur die stoornissen van het
maag-darmkanaal, duizeligheid en problemen met het zien kunnen
veroorzaken (1). De geur van de paddenstoel is aangenaam, een
beetje zurig, en doet denken aan fruit (2,4,5,6).
Waar gevonden
We
hebben vaaggegordelde melkzwammen aangetroffen op een grazig
terrein langs het Van Starkenborghkanaal ZZ, tussen het gebouw van
de Tanderij en het jongerencentrum Avalon, onder monumentale
populieren.
In de afgelopen 14 jaar verscheen de paddenstoel het ene jaar in groot
aantal, in andere jaren met slechts twee of drie exemplaren, en soms
ook helemaal niet. In Noord Nederland
schijnt de soort vooral voor te komen in het Groningse kleigebied
en in Noordwest Friesland (3). Langs de
Wierumerschouwsterweg ten westen van Adorp (Gr.) die is beplant met abelen is Lactarius evosmus dikwijls gevonden (9).
Literatuur
1. Blasser
Zonenmilchling, Weißlicher Zonen-Milchling, Scharfer Pappel-Milchling,
Wohlriechender Milchling. Document op 123pilze.de.
2. Blasser
Zonen-Milchling. Document op de.wikipedia.org.
3. Bremer P (2005) De
vaaggegordelde melkzwam in noordwest-Fryslân. Twirre 16:24-26.
4. De Lange R (2015)
Paddenstoelen onder populier. Bertram (herfstnummer): artikel
8.
5. Denker
M (1964) Seltene Milchlinge des südwestfälischen Berglandes (Die
Milchlinge, Lactarii,
und ihr Vorkommen in Westfalen, III).
Westfälische Pilzbriefe 5(6):30-39.
6. Jahn H
(1961) Die Milchlinge (Lactarii)
und ihr Vorkommen in Westfalen (II). Westfälische Pilzbriefe 2(3):17-24.
7. Karasch
P (2016) Willkommen im Anthropozän – Vergleich von
Pilzartengemeinschaften an extensiven und intensiv bewirtschafteten
Methusalem-Baumstandorten in Bernried am Starnberger See. Mycologia
Bavarica 17:118-133.
8. Lactarius evosmus
Kühner & Romagn. Document op champi-myco.fr/mycobux.
9. Raangs K, Somhorst I
(2012) Paddenstoelennieuws uit Groningen - I. Groningen in vogelvlucht.
Coolia 55:49-54.
10. Tanchaud P (2012) Lactarius evosmus Kühner. Document op mycocharentes.fr.
11.
Tedersoo L, Suvi T, Larsson E, Köljalg U (2006) Diversity and community
structure of ectomycorrhizal fungi in a wooded meadow. Mycol Res
110:734-738.
Terug naar de
soortenlijst