Vertakt bekermos (Cladonia digitata)
Vertakt bekermos
Wanneer vertakt bekermos goed ontwikkeld is, heeft het bekers die aan de rand “spruiten”, d.w.z. vingervormige uitsteeksels hebben. De bekers zijn zowel aan de binnen– als de buitenkant bedekt met korrelige sorediën (1). Dit korstmos is vooral te herkennen aan zijn grondschubben, die buitengewoon groot zijn (tot 1 à 2 cm doorsnee), een afgeronde vorm hebben en aan de onderzijde met meelachtige sorediën kunnen zijn bedekt (2,7,11).  Soms zijn alleen die grondschubben maar aanwezig (10). Vertakt bekermos groeit op allerlei substraten: rot hout, rotte boomstronken, gebarsten boomschors en zelfs op turf, zuur gesteente en humusarme grond (1,2,6,9,10). In het natuurgebied de Meinweg in Limburg groeit het op mosrijke boomvoeten in eikenberkenbos (5). Volgens een Duits artikel is de belangrijkste groeiplaats echter: de stamvoet van oude, dikke naaldbomen op koele, vochtige plaatsen (9). Dat zinnetje lijkt ons een schot in de roos, want op precies zo’n plek hebben we dit korstmos in Zuidhorn aangetroffen. Vertakt bekermos is in vergelijking met andere korstmossen vrij goed bestand tegen het wegkappen van bomen rondom zijn groeiplaats ten behoeve van houtwinning (8). Het korstmos bevat plantenstoffen die bacteriegroei onderdrukken en die als antioxidanten werken (4).  Vertakt bekermos komt vooral voor in het noorden van Europa, Azië en Noord Amerika (3).  In het Middellandse Zeegebied is het zeldzaam of ontbreekt geheel (1).

Naam
De genusnaam Cladonia is afgeleid van het Griekse woord klados, dat “spruit” betekent. Digitata betekent: “als de vingers van een hand”.

Waar gevonden
Wij hebben vertakt bekermos aangetroffen op de stamvoet van een monumentale moerascypres, in de voortuin van een woonhuis langs de Gaickingalaan in Zuidhorn. Het korstmos bedekte daar een groot oppervlak aan de noordkant van de stam.

Literatuur
1. Association Française de Lichénologie (2015) Cladonia digitata (L.) Hoffm. morpho. digitata = Cladonia digitata f. macrophylla. Document op www.afl-lichenologie.fr.
2. Cladonia digitata. Document op www.dorsetnature.co.uk.
3. Cladonia digitata. Document op en.wikipedia.org.
4. Dzomba P, Togarepi E, Musekiwa C (2012) Phytochemicals, antioxidant and antibacterial properties of a lichen species Cladonia digitata. Afr J Biotechnol 11:7995-7999.
5. Eenshuistra P (2014) Korstmossen in de Meinweg. Natuurhistorisch Maandblad 103:154-159.
6. Fink B (1908) Further notes on Cladonias XIV. Cladonia digitata, Cladonia deformis and Cladonia bellidiflora. Bryologist 11:21-24.
7. Gérault A. Cladonia digitata (L.) Hoffm. Document op www.lichensmaritimes.org.
8. Jairus K, Löhmus A, Löhmus P (2009) Lichen acclimatization on retention trees: a conservation physiology lesson. J Appl Ecol 46:930-936.
9. Kuhn A, Bradtka J, Blaschke M (2013) Flechten in den Naturwaldreservaten Bayerns. LWF Aktuell 94:42-44.
10. Silverside AJ (2014) Cladonia digitata (L.) Hoffm. Document op lastdragon.org [Images of British Lichens].
11. Simms MJ (2016) Cladonia digitata (L.) Hoffm. Document op www.habitas.org.uk/lichenireland

Terug naar de soortenlijst