Witte bultzwam

De witte bultzwam is een paddenstoel die leeft van de afbraak van dood hout. Hij groeit meestal op stobben en liggende stammen van doorgezaagde dikke loofbomen. Beukenhout is het favoriete substraat, maar de zwam komt ook op andere houtsoorten (es, populier, esdoorn) voor (1,9). Het mycelium veroorzaakt in het hout witrot. Volgens een artikel van Henk van Halm in het dagblad Trouw parasiteert de schimmel ook op het mycelium van de grijze buisjeszwam (Bjerkandera adusta) dat al in het hout aanwezig is voordat de bultzwam zich daar vestigt (11). De vruchtlichamen kunnen flinke afmetingen krijgen (5 tot 20 cm). Ze zijn in de vorm van een waaier of een console aan de groeiplaats gehecht en bij de aanhechtingsplaats dikwijls bultvormig verdikt. Het oppervlak van de paddenstoel is "viltig" of "donzig" van textuur, crème, grijswit of grijsbruin van kleur, van concentrische kleurzones voorzien en plaatselijk dikwijls groenachtig vanwege de groei van algen. De poriënlaag aan de onderkant is witachtig. De poriën zijn niet rond maar langgerekt en 0.5-1 mm breed (1). De vorm van de paddenstoel is erg variabel. De rand van de vruchtlichamen is meestal dun, maar kan ook tamelijk dik zijn (10). De bult aan de bovenkant is doorgaans opvallend, maar kan ook vrijwel geheel ontbreken (1). Aan de langgerekte poriën is de paddenstoel dan toch te herkennen. De sporenafgifte van een vruchtlichaam van de witte bultzwam is onderzocht met behulp van verschillende technieken. Deze vertoonde pieken en dalen met een interval tussen twee opeenvolgende maxima van 30 tot 90 minuten. Bij één enkele paddenstoel kan het ritme op verschillende plaatsen van de poriënlaag verschillend zijn (3). Trametes gibbosa komt niet alleen voor in Europa en Azië maar ook in Canada en in de Verenigde Staten. Kruisingsproeven hebben uitgewezen dat de Noord Amerikaanse en Europese bultzwammen moeten worden beschouwd als één enkele soort (5).

De genusnaam Trametes betekent "dunne", de soortnaam gibbosa "gebocheld" of "gebobbeld". Van de wetenschappelijke naam Trametes gibbosa bestaan minstens dertien synoniemen (zie voor een overzicht [9]). Volgens een moleculair biologisch onderzoek kan de witte bultzwam beter in het genus Lenzites dan in het genus Trametes worden geplaatst (8). Ook volgens een ander onderzoek is de witte bultzwam nauw verwant aan het fopelfenbankje, Lenzites betulina (12).

Een witte bultzwam is niet eetbaar. Het vlees van de paddenstoel is in vochtige toestand stevig en taai, in droge toestand wordt het keihard (1). De paddenstoel bevat polysacchariden met ontstekingsremmende en vaatbeschermende eigenschappen (2) en stoffen die de groei van bacteriën afremmen (4). In kweek produceert het mycelium ook extracellulaire polysacchariden die het suikergehalte van het bloed bij proefdieren met diabetes kunnen verlagen (6) . De paddenstoel fungeert als voedselbron en woonplaats voor allerlei kleine torretjes, zoals het boomzwamkevertje Cis boleti. De torretjes worden aangetrokken door geurstoffen die de vruchtlichamen uitscheiden, zoals 1-octeen-3-ol (7).