Wortelende gordijnzwam (Cortinarius rigens)

Gordijnzwammen BoslaanGordijnzwammen RabobankOnderzijdeBovenzijde

De wortelende gordijnzwam is in het Overzicht van de Paddenstoelen van Nederland vermeld als een zeer zeldzame soort. Maar in de provincie Groningen en Noord Drenthe wordt hij de laatste jaren steeds vaker waargenomen (5). Hij wordt meestal gevonden in lanen (3,5), soms ook in loofbos, zowel op klei als op zand. Volgens een Zwitsers onderzoek zou hij een voorkeur hebben voor zure bodems (1). De zwam leeft in nauwe symbiose (ectomycorrhiza) met loofbomen, vooral beuken en (zomer)eiken, soms ook met linden (5). In het Middellandse Zeegebied groeit de paddenstoel bij andere soorten eiken, zoals Quercus pubescens, Quercus suber en Quercus ilex (2,4). De hoed kan een diameter van 3 tot 7 cm bereiken en verandert qua kleur van lichtbruin tot meer donkerbruin, afhankelijk van de droogte of vochtigheid van het weer. De plaatjes aan de onderkant van de hoed zijn meestal warm kaneelbruin van kleur. 

Naam

De soortsnaam rigens betekent "stijf", "star" of "onbuigzaam". De genusnaam Cortinarius betekent "gordijnzwam" en heeft betrekking op het gordijn dat bij jonge exemplaren de plaatjes bedekt. Er zijn vele gordijnzwammen die sterk op de wortelende lijken en daarvan alleen op grond van microscopische kenmerken kunnen worden onderscheiden: Cortinarius candelaris, damascenus, duracinus, obtusobrunneus, velenovskyi en pseudocandelaris - maar die zijn nog veel zeldzamer dan de wortelende gordijnzwam. Bovendien wordt Cortinarius duracinus door sommigen beschouwd als een synoniem van Cortinarius rigens. We houden het bij bovenstaande foto' s maar op de naam "wortelende gordijnzwam”, en mycologen zijn dat met ons eens. 

Eetbaarheid/nut

Wortelende gordijnzwammen zijn niet eetbaar en mogelijk zelfs giftig. De paddenstoel kan hoge concentraties van het element zink bevatten (8). 

Waar gevonden

We hebben de paddenstoel in flink aantal aangetroffen op een grasveld ten zuidwesten van de kruising Hanckemalaan en Gast (schuin tegenover de Rabobank), en ook in het parkje bij de driesprong Van Houtenstraat-Westergast-Boslaan. Steeds bij zomereiken. 

Literatuur

1. Ayer F, Lüscher P, Egli S (2003) Quelle est la place des champignons supérieurs dans les stations forestières? Schweiz Z Forstwiss 5:149-160.
2. Ballarà J (1999) Alguns Cortinarius interessants dels Pirineus Catalans II.
Revista Catalana de Micologia 22:47-70.
3. Keizer PJ (1993) The ecology of macromycetes in roadside verges planted with trees. Ph.D. Thesis, Agricultural University of Wageningen.
4. Ortega A, Lorite J, Valle F (2010) Mycorrhizal macrofungi diversity (Agaricomycetes) from Mediterranean Quercus forests: a compilation for the Iberian Peninsula (Spain and Portugal).
Nova Hedwigia 91:1-31.
5. Raangs K, Arnolds E (2013) De excursies van de PWD en MWG in 2012. Zondag 14 0ktober. Warffum (Gr). Nieuwsbrief Paddestoelenwerkgroep Drenthe 14:13-15.
6. Spindeliger Gürtelfuß - Cortinarius (Tel.) duracinus. Webdocument op tintling.com.
7. Spindeliger Wasserkopf - Cortinarius duracinus. Webdocument op www.pilzbestimmer.de.
8. Vetter J, Siller I, Horváth Z (1997) Zinc content of sporocarps of basidiomycetous fungi.
Mycologia 89:481-483.

Terug naar de soortenlijst