Zwarte schotelkorst (Tephromela atra)
Zwarte
schotelkorst is een korstmos met een dik, wit of heldergrijs thallus en
zwarte apotheciën dat groeit op baksteen, graniet en basalt. Vooral op
dijken langs de kust, boven de spatzone, kan de soort dikwijls worden
aangetroffen (6). Hij komt ook voor op grafzerken en monumenten
waar hij zowel de fysische als chemische verwering van het gesteente
versnelt (11). Thalli van de zwarte schotelkorst hopen calciumoxalaat
op, mogelijk als bescherming tegen vraat (2). Tegen slakkenvraat
helpt dit echter niet want landslakjes eten het korstmos graag (3).
Allerlei schimmels kunnen op de zwarte schotelkorst parasiteren (4). De
thalli van dit korstmos bevatten bijzondere plantenstoffen,
waarvan de concentratie sterk kan variëren en de functie onbekend is
(5).
Naam
De genusnaam Tephromela is van twee Griekse woorden afgeleid, een woord dat “as” en een woord dat “zwart” betekent. Het Latijnse woord atra
betekent ook “zwart”. “De asgrauwe zwarte” is volgens recent
onderzoek een complex van meerdere soorten (1,7,9) met verschillende
algpartners (8,10).
Waar gevonden
We
hebben thalli van de zwarte schotelkorst gevonden op de beschoeiing van
de dijk langs de Eemsmond in Termunten (Gr.), hoog op het talud, aan de
waterkant. We
troffen het korstmos ook aan op de bakstenen muren van het kerkje van
Fransum (Gr.), en op een bakstenen muur die het Amelander kerkhof
in Nes omgeeft.
Literatuur
1.
Cestaro L., Třnsberg T, Muggia L (2016) Phylogenetic data and
chemical traits characterize a new species in the lichen genus Tephromela. Herzogia 29:383-402.
2.
Edwards HGM, Seaward MRD, Attwood SJ, Little SJ, De Oliveira LFC,
Tretiach M (2003) FT-Raman spectroscopy of lichens on dolomitic rocks:
an assessment of metal oxalate formation. Analyst 128:1218-1221.
3. Fröberg L, Baur A, Baur B (1993) Differential herbivore damage to calcicolous lichens by snails. Lichenologist 25:83-95.
4. Hafellner J (2007) Lichenicolous Biota (Nos 1-20). Fritschiana 60:35-49.
5.
Hesbacher S, Fröberg L, Baur A, Baur B, Proksch P (1998) Chemical
variation within and between individuals of the lichenized ascomycete Tephromela atra. Biochem Syst Ecol 24:603-609.
6. Millot M, Tomasi S, Sinbandhit S, Boustie J (2008) Phytochemical investigation of Tephromela atra: NMR studies of collatolic acid derivatives. Phytochem Lett 1:139-143.
7. Muggia L, Grube M, Tretiach M (2008) Genetic diversity and photobiont associations in selected taxa of the Tephromela atra group. Mycol Progr 7:147.
8.
Muggia L, Zellnig G, Rabensteiner J, Grube M (2010) Morphological and
phylogenetic study of algal partners associated with the lichen-forming
fungus Tephromela atra from the Mediterranean region. Symbiosis 51:149-160.
9.
Muggia L, Pérez-Ortega S, Fryday A, Spribille T, Grube M (2014) Global
assessment of genetic variation and phenotypic plasticity in the
lichen-forming species Tephromela atra. Fungal Diversity 64:233-251.
10.
Muggia L, Pérez-Ortega S, Kopun T, Zellnig G, Grube M (2014) Photobiont
selectivity leads to ecological tolerance and evolutionary divergence
in a polymorphic complex of lichenized fungi. Ann Bot 114:463-475.
11.
Prieto B, Silva B, Rivas T, Wierzchos J, Ascaso C (1997) Mineralogical
transformation and neoformation in granite caused by the lichens Tephromela atra and Ochrolechia parella. Int Biodeter Biodegr 40:191-199.
Terug naar de soortenlijst